Celem referatu jest przedstawienie roli samorządu terytorialnego (w szczególności lokalnego) jako stabilizatora funkcjonowania państwa w okresie kryzysu politycznego i systemowego na przykładzie Polskiej sceny politycznej po 2015 roku. Przykład krajowej sceny politycznej pokazuje jak następuje przemieszczenie oczekiwań dotyczących sprawnego i praworządnego zarządzania ze szczebla krajowego na poziom zdecentralizowanego samorządu. Na tym poziomie następuje swoiste odreagowanie od problemów krajowych, skupienie na liderach lokalnych oraz dostrzeżenie szansy na pełniejszą partycypację obywateli poprzez tworzenie oddolnych form współpracy, konsultacji społecznych, dążeń do obywatelskiego współzarządzania z wykorzystaniem różnorodnych instrumentów, w tym budżetów obywatelskich. Wybory samorządowe w 2018 roku okazały się największym sukcesem frekwencyjnym w historii polskiego samorządu terytorialnego. Odbywały się w atmosferze bezprecedensowego i najbardziej różnicującego, od momentu transformacji systemowej w Polsce, sporu o demokrację i konstytucyjne wartości. Dzięki realnej decentralizacji i ograniczeniu wpływu szczebla centralnego na samorząd wciąż można w Polsce zauważyć siłę samodzielnie decydujących wspólnot lokalnych (w szczególności wielkich miast). O sile tej świadczyć może nie tylko spektakularne zwycięstwo Rafała Trzaskowskiego w wyborach prezydenckich w stolicy, ale także sprawność rozwiązywania przez samorząd nietypowych problemów, jak chociażby wywołanych kryzysem uchodźczym w wyniku wojny rosyjsko-ukraińskiej. W referacie przeprowadzona zostanie analiza funkcjonowania decentralizacji i samorządu w obecnej kadencji oraz próba odpowiedzi na pytanie czy w ostatnich latach jest to siła wciąż znacząca jako filar demokracji, realnie odrębny od szczebla centralnego. Jest to też ważne pytanie w kontekście prognostycznym dotyczącym następnych wyborów mających się odbyć w 2023 roku.

Pojęcie populizmu w ostatnich latach przeżywa swój renesans. Pojawiają się liczne publikacje na temat partii i liderów, którzy pokonali przeciwników w demokratycznych wyborach stosując populistyczne strategie. Pomimo rozwoju badań nad populizmem nadal nie udało się stworzyć koherentnego modelu populizmu. Bowiem jest to zjawisko wielowymiarowe i eklektyczne, którE trudno uchwycić w metodologiczne ramy. Dlatego tak istotne jest przyjęcie za punkt wyjściowy stanowiska, że populizm w Polsce przez lata ewoluował w swojej ontologicznej formie.

Ewolucja populizmu pośrednio jest związana także z różnymi kryzysami społecznymi. W tym ujęciu transformacja ustrojowa, kryzys ekonomiczny, czy kryzys wartości demokratycznych jest uznawany za swoisty katalizator zjawisk populistycznych, który przyczynia się do wzrostu danego rodzaju populizmu. Co więcej istotnym założeniem tych badań jest hipoteza dotycząca wytworzenia się populizmu hybrydowego na scenie politycznej. Zjawisko to jest związane z pewnym nasyceniem sceny politycznej różnymi rodzajami populizmu, powodując że sam populizm staje się także katalizatorem. Dlatego głównym celem prezentacji jest chronologicznie przedstawienie rozwoju populizmu w Polsce wraz z odpowiednią charakterystyką kryzysów społecznych, które wzmacniały przekaz populistyczny. Będzie to możliwe dzięki przekrojowym badaniom jakościowym, które stanowią zaledwie część wyników pracy naukowej dotyczącej strategii populistycznych.

Począwszy od rozpoczęcia kryzysu finansowego w 2007 roku hiszpański system partyjny uległ głębokim zmianom. Początkowo dało się zauważyć jedynie stopniowy spadek partycypacji wyborczej. Jednak coraz większe rozczarowanie społeczne wobec obu dotychczasowych hegemonów, czyli konserwatywnej Partii Ludowej (PP)i lewicowej Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej (PSOE), doprowadziło do większych zmian. PP i PSOE nadal pozostały największymi graczami na rynku wyborczym, jednak drastyczny spadek poparcia spowodował, iż utraciły one dotychczasową możliwość rządzenia samodzielnego. 

Drugim ważnym elementem zmian było pojawienie sie na hiszpańskiej scenie politycznej nowych ugrupowań. Dotychczas obok dwóch głownych partii działały jedynie silne partie regionalne, zwłszcza w Katalonii i Kraju Basków. Jedyne ugrupowanie podejmujące próby przebicia sie w skali ogólnokrajowej, czyli Zjednoczona Lewica, znajdowała się na marginesie, a jej wynik mocno wypaczał system wyborczy wyraźnie dyskryminujący tego typu partie. Początkowo pojawiły się dwa nowe ugrupowania, mianowicie centro-prawicowy Ciudadanos y lewicowy Podemos. W ostatnich latach dołączył do nich jeszcze skrajnie prawicowy Vox. Zwłaszcza pojawienie się tej ostatniej partii można uznać za prawdziwą rewolucję, albowiem w Hiszpanii skrajna prawica praktycznie nie istniała od upadku dyktatury generała Franco.

Najważniejszym efektem zmian stała się zmniejszona stabilność rządów w kraju nieprzyzwyczajonym do koalicji rządowych. Do tego doszła jeszcze radykalizacja poglądów częsci społeczeństwa oraz duże zmiany w regionalnych scenach partyjnych, szczególnie w Katalonii. 

Warto tu zastanowić się jakie były dokładnie przyczyny tych zmian, czy mogą one okazać się trwałe i wreszcie czy Hiszpanii uda się znaleźć jakieś wyjście z tego kryzysu? 

Celem referatu jest omówienie propozycji zmian konstytucyjnych, które były zgłaszane po dojściu do władzy Emmanuela Macrona (od 2017 r.). Projekty tego rodzaju były przedstawiane zarówno przez obóz prezydencki, jak i przez ugrupowania polityczne pozostające poza strukturami władzy wykonawczej. Aktualnym propozycjom mniejszych lub większych zmian w obrębie ustawy zasadniczej towarzyszą daleko idące przeobrażenia francuskiego systemu partyjnego, których znamienną cechą jest długotrwały kryzys dwóch dominujących do 2017 r. ugrupowań politycznych: formacji neogaullistowskiej oraz socjalistów. W ich miejsce wyłoniło się silne polityczne centrum skupione wokół prezydenta Macrona, a ponadto na znaczeniu zyskały formacje radykalnej prawicy i lewicy (Zjednoczenie Narodowe, Francja Nieujarzmiona). Stanowi to istotną cezurę w historii V Republiki, znamionując głęboką rekonfigurację francuskiego systemu partyjnego. Wobec zgłaszanych postulatów ustanowienia nowej, VI Republiki, każe to postawić pytanie, czy redefinicja przestrzeni rywalizacji partyjnej może się przyczynić do znaczących przeobrażeń istniejących rozwiązań odnoszących się do fundamentów ustrojowych państwa, w tym także tych sięgających warstwy tzw. aksjologii konstytucyjnej.

Funkcjonowanie w kryzysie wiążace się z licznymi odstępstwami mającymi na celu zapenienie stabilnej pozycji państwa zarówno w ramach prowadzonej polityki wewnętrznej, jak również spraw zagranicznych. Punktem stabilizującym często bywa urzędnicze zaplecze eksperckie, które powinna stanowić profesjonalna służba cywilna. W rocznicę 100-lecia obchodów fukncjonowania tego przyjętego rozwiązania w Polsce warto pochylić się nad problemem i zadań kilka kluczowych pytań badawczych:

- czy jakość zarządzania państwem w kryzysie zależy od profesjonalizmu służby cywilnej?

- na ile kryzys bezpieczeństwa w ujęciu państwowym i społecznym może przyczynić się do wzmocnienia administracji?

- czy władza potrzebuje profesjonalistów (szczególnie w dovie kryzysu)?