2022-09-22 09:00 - 10:30

  IFA: 209

Między lokalną tożsamością badawczą a międzynarodowymi modelami i standardami - w poszukiwaniu drogi rozwoju metodologii w Polsce 

Moderator/rzy:

profil photo: Krzysztof Kasianiuk

dr hab. Krzysztof Kasianiuk, prof. CC
Collegium Civitas

Interesuję się podstawami badań naukowych, w szczególności w wymiarze społecznym. Prowadzę analizy nad metodologią nauk o polityce z perspektywy systemowej. Przewodniczę Sekcji Metod, Technik i Narzędzi Badawczych PTNP i laboratorium HIVE - Systems Collective Design Lab.

dr Wiktor Szewczak
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Panel otwarty

Badania politologiczne w Polsce wydają się wyjątkowe pod względem metodologicznym, co często powoduje trudności w uczestniczeniu w badaniach międzynarodowych oraz publikowaniu w międzynarodowych czasopismach i wydawnictwach.

Zajmują nas inne przedmioty badań niż większość politologów na świecie, stosujemy też inne podejścia teoretyczne. Preferujemy inne podejścia i metody, wreszcie korzystamy z innych źródeł danych i uzyskujemy odmienne rezultaty. Wydaje się, że liczebnie dominują u nas badania jakościowe, zwłaszcza studia przypadków, do rzadkości należą natomiast badania ilościowe. 

Czy zatem, jako krajowa społeczność politologiczna, z rozmysłem przyjmujemy paradygmaty inne niż uznane w innych regionach świata, czy może jesteśmy niezdolni do uczestniczenia w głównej debacie naukowej?

Celem naszego panelu jest próba zrozumienia przyczyn obecnej sytuacji metodologicznej w Polsce, m.in. poprzez odpowiedź na następujące pytania: 

  • Jak założenia epistemologiczne przekładają się na sposoby uprawiania nauki na świecie? Jakie są źródła tożsamości politologii w Polsce?
  • Czy dopuszczalne i potrzebne są różnice w sposobach uprawiania nauki, czy też istnieć powinien jeden wspólny model uprawiania nauki, wspólny dla badaczy z całego świata? 
  • Czy ma miejsce tożsamość lokalna, jeżeli chodzi o preferencje metodologiczne, czy można raczej mówić o tożsamości regionalnej? Jak wyglądają doświadczenia innych krajów postkomunistycznych?
  • Czy tożsamość metodologiczna jest w Polsce uświadomiona?
  • Czy pielęgnować większą lokalną tożsamość w Polsce i za jaką cenę? 
  • Czy też dążyć do konwergencji z dominującymi trendami? Jeżeli tak, to którymi? Które trendy należałoby odrzucić?

Zapraszamy do dyskusji!

Referaty:

prof. dr hab. Tadeusz Klementwicz
Uniwersytet Warszawski

Uniwersalne problemy metodologiczne w analizie politologicznej. W stronę strategii problemowej badania polityki

opis

Głównym wyzwaniem dla badacza polityki i wspierającego go teoretyka polityki jest umiejętność integralnej analizy zjawisk politycznych. Chodzi tu o wykorzystanie aparatury pojęciowej, strategii badawczych i wiedzy teoretycznej oraz empirycznej wszystkich subdyscyplin politologicznych oraz pozostałych nauk społecznych, jeżeli ich perspektywa badawcza pozwala pełniej rozumieć i wyjaśnić życie polityczne społeczeństwa. To strategia ultradyscyplinowa badania polityki. Wymaga ona sterowania badaniami konkretno- empirycznymi za pomocą teorii i wiedzy ogólnej (problematyka konceptualizacji badania). Występują w tym kontekście główne trudności badania nad polityką. Można je sprowadzić do następujących problemów warsztatu badawczego politologa:

-problem dialektyki struktury i działania. Chodzi tu o spójne połączenie w procesie badawczym i procedurach badania zewnętrznych warunków działania podmiotów społecznych (struktur) i aktywności ludzi. Wybór konkretnej alternatywy działania zależy od uruchomionej przez podmiot wiedzy o tych warunkach oraz wyznawanych systemów wartości. Naprzeciw ty trudnościom wychodzi strategia wyjaśniania integralnego rozwijana w tzw. szkole comowskiej w politologii (M. Karwat, F. Pierzchalski).

-problem wyodrębniania całości (systemów). Chodzi o wybór systemów względnie izolowanych, zawierających wszystkie konieczne i wystarczające warunki, potrzebne do zrozumienia zjawiska politycznego na tle całości społecznych, których są elementem. Czasami wystarczy ograniczyć uwagę do wybranej podstruktury życia społecznego, np. świadomości społecznej czy gospodarki. Ale na ogół trzeba wyodrębnić minisystemy, imperia, ekosystemy czy regiony, a nawet dla niektórych procesów systemy kontynentalne czy całą ekumenę (A. Gałganek, M. Gulczyński, F. Potulski, J. Nocoń).

-problem europocentryzmu, czyli konwencjonalnej wiedzy, często poza empiryczną kontrolą, wynikającej z przekonania o europejskim ekscepcjonalizmie: roli europejskiej racjonalności, nauki, indywidualizmu w powstaniu obecnej cywilizacji miejsko-przemysłowej. Przekonanie to  nie dowartościowuje dorobku technologicznego, kulturowego pozostałych cywilizacji lokalnych, zwłaszcza chińskiej, indyjskiej i arabsko- islamskiej (M. Bobako, S. Czapnik, K. Minkner).

-problem ciągłości/zmiany. W procesie zmiany powstają nowe jakościowo formy życia społeczn

dr hab. Maciej Górecki, prof. UW
Uniwersytet Warszawski

dr Michał Pierzgalski
Uniwersytet Łódzki

Między ekonomią a polityką: Próba testu politycznej teorii redystrybucji dochodu Iversena i Soskice'a

opis

Wpływowa i szeroko dyskutowana teoria Torbena Iversena i Davida Soskice'a (2006) łączy poziom redystrybucji dochodu z systemem wyborczym: systemy proporcjonalne prowadzą do większego poziomu redystrybucji niż systemy większościowe. Od czasu jej sformułowania wysunięto szereg wątpliwości co do jej adekwatności. W pracy tej proponujemy nowy test tej teorii, z użyciem Baysowkiej metody syntetycznej grupy kontrolnej. Nasz quasi-eksperymentsalny test xzdaje się potwierdzać główne tezy ww. badaczy. 

mgr Natalia Stręk
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Problematyczna luka badawcza – rozbieżności w literaturze polskiej i anglojęzycznej – na przykładzie badań nad populizmem

opis

Zjawisko populizmu jest wielowymiarowe i eklektyczne, przez co trudno uchwycić je w metodologiczne ramy. Dodatkowo to zadanie jest utrudnione przez znaczące rozbieżności między teorią i metodami badawczymi, które są stosowane w badaniach światowych, a polskimi wynikami analiz. Powoduje to, że badacz, który chce zająć się tematem populizmu staje przed wyborem, który stan wiedzy uznać za fundamentalny. Bowiem w badaniach anglojęzycznych dokonał się już pewien konsensus co do ontologicznego statusu populizmu, który traktuje się jako ideologię o cienkim rdzeniu. Charakterystyczne dla tej perspektywy są także badania ilościowe, umożliwiające analizę porównawczą według kryterium geograficznego. Natomiast konstatacja polskich badań, przeważnie polega na tym, że nie jest możliwe uzyskanie jasnej odpowiedzi na pytanie czym populizm jest. Skłaniając się tym samym do definicji wittgensteinowskiej, kategoryzując populizm jako syndrom i przeprowadzając badania jakościowe. W konsekwencji czego wyniki polskich badań stanowią odrębny zbiór wniosków, nie przyczyniając się tym samym do kumulatywnego rozwoju wiedzy naukowej. Co więcej w nurcie badań światowych brakuje głosu polskich politologów, którzy korzystając z uznawanych metod badawczych, mogliby według właściwego kodu kulturowego interpretować wyniki badań.

dr hab. Joanna Rak, prof. UAM
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Między polskim dyskretnym urokiem samodzielnego poznawania a artykulacją contribution: Określanie wpływu własnych badań na rozwój nauki

opis

Pierwszym celem wystąpienia jest diagnoza przyczyn odrzucenia prac polskich badaczy przez międzynarodowe czasopisma na podstawie zakresu artykulacji wkładu do rozwoju nauki. Wśród polskich politologów powszechne jest przekonanie, że należy zachować skromność i nie przechwalać się znaczeniem naukowym swoich badań. Nierzadko występuje przeświadczenie o potrzebie zostawiania przyjemności poznawania znaczenia tych wyników czytelnikom prac badawczych. Jednocześnie, w czasopismach i wydawnictwach o zasięgu światowym wymaga się jasnego określenia wpływu badania na rozwój nauki. Nieśmiałość, niechęć do artykulacji lub nieuświadamianie sobie znaczenia swojej pracy są częstymi przyczynami odrzucania prac polskich badaczy. Drugi cel wystąpienia to określenie możliwości w zakresie opisywania tego wypływu. Przy określaniu wpływu swojego badania na rozwój nauki trzeba wyraźnie wskazać na jego charakter: teoretyczny, empiryczny lub metodologiczny. Teoretyczny sprowadza się do oferowania wyjaśnień będących wynikiem rozwiązania problemu badawczego. Ma miejsce gdy badania prowadzą do udoskonalenia istniejącej teorii, jej obalenia lub dostarczenia argumentów przemawiających za jej odrzuceniem, a także sformułowania nowej teorii umożliwiającej wyjaśnianie zjawisk i procesów. Wkład empiryczny z kolei polega na dostarczeniu dowodów umożliwiających przyjęcie lub odrzucenie danego wyjaśnienia. Następuje również za pośrednictwem przetestowania dotychczas nieprzetestowanych hipotez zerowych, potwierdzenia lub odrzucenia istniejącej teorii z wykorzystaniem innych niż dotąd danych lub odmiennego zestawu metod, technik i narzędzi badawczych. Z kolei metodologiczny sprowadza się do proponowania nowych lub modyfikowania istniejących metod, technik lub narzędzi badawczych oraz procedur użytecznych do rozwiązywania problemów badawczych.