2022-09-23 11:00 - 13:00

  WPAiE: 308 A

Wymiary bezpieczeństwa pozamilitarnego Rosji i Europy Wschodniej - cz. 2

Moderator/rzy:

dr Tomasz Szyszlak
Uniwersytet Wrocławski

Dr politologii, adiunkt w Zakładzie Badań Wschodnich w Instytucie Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego we Wrocławiu, redaktor naczelny "Wschodnioznawstwa". Autor kilkudziesięciu prac naukowych, w tym "Lwowskie sacrum, kijowskie profanum. Grekokatolicyzm w ukraińskiej przestrzeni publicznej od pierestrojki do do pomarańczowej rewolucji (2012) oraz "Konflikty kulturowe a bezpieczeństwo. Mniejszości narodowe – ludy tubylcze – uchodźcy w przestrzeni postradzieckiej" (2018, współautor)

dr Andrzej Szabaciuk
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Adiunkt w Katedrze Studiów Wschodnich Instytutu Nauk o Polityce i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Starszy analityk w Instytcie Europy Środkowej. Stażysta w Instytucie Socjologii Rosyjskiej Akademii Nauk (2013 r.) Visiting fellow w Nanovic Institute for European Studies na Uniwersytecie Notre Dame w Stanach Zjednoczonych (2019 r.).

Panel otwarty

Ostatnie miesiące zwróciły naszą uwagę na zagrożenia płynące ze strony Rosji, zwłaszcza w kontekście interwencji zbrojnej na Ukrainie. Tymczasem zapominamy, że Rosja i postradziecka Europa Wschodnia to region, w którym zagadnienia szeroko rozumianego bezpieczeństwa odgrywają szczególną rolę. W ujęciu międzynarodowym uwagę należy zwrócić na dążenia zachowania przez Moskwę postimperialnych wpływów na obszarze byłego Związku Radzieckiego. W tym celu wykorzystywane są narzędzia typowe dla smart i soft power w polityce zagranicznej, zauważalne w kontekście diaspory rosyjskiej i społeczności posługujących się w życiu codziennym językiem rosyjskim, wpływów Patriarchatu Moskiewskiego czy ruchów migracyjnych. Należy zwrócić również uwagę na wyzwania dla bezpieczeństwa wewnętrznego Rosji i Europy Wschodniej, a zwłaszcza kwestie związane ze zmianami klimatycznymi i ochroną środowiska, przestępczością zorganizowaną, patologiami w życiu społecznym, politycznym i gospodarczym czy relacjami pomiędzy tożsamością lokalną, regionalną i narodową.

Referaty:

mgr Karol Wolff
Dyrektor Biura Strategii i Projektów Strategicznych PKN ORLEN

Bezpieczeństwo rynku energii w Polsce

dr Marcin Koczan
Uniwersytet Wrocławski

Bezpieczeństwo energetyczne Polski w kontekście udziału rosyjskich węglowodorów w miksie energetycznym

opis

Wystąpienie będzie miało na celu określenie udziału rosyjskich węglowodorów (ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel) w ogólnym zużyciu poszczególnych paliw w polskim miksie energetycznym. Analiza wpływu importu paliw kopalnych z Rosji na bezpieczeństwo energetyczne Polski. W referacie przedstawię także plany redukcji udziału rosyjskich węglowodorów opracowanych przez polskie władze i Komisję Europejską. Zostaną także przedstawione wnioski dotyczące skutków redukcji rosyjskich węglowodorów w polskim miksie energetycznym dla bezpieczeństwa Polski w krótkiej i średniej perspektywie.

profil photo: Anna Kurkiewicz

dr Anna Kurkiewicz
Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa z siedzibą w Poznaniu

Nowe wymiary bezpieczeństwa - przewartościowany paradygmat

opis

Bezpieczeństwo, jego rozumienie z całokształtem złożonych teoretycznych i praktycznych odniesień wpisuje się w określony paradygmat myślenia. Paradygmat wyrosły na zapośredniczonych kulturowo i geopolitycznie filarach czy też podstawach samego bezpieczeństwa (jako określonego stanu sprzężonego z procesami doń prowadzącymi i jednocześnie stanowiącymi gwaranty jego utrzymania).

Rzeczywistość pierwszej połowy XXI wieku zapisująca się na kartach historii Europy i świata jako rzeczywistość naruszonych podstaw bezpieczeństwa, zerwanych umów, podważonych zasad, podwalin wzajemnej pokojowej koegzystencji między narodami jest jednocześnie rzeczywistością przewartościowania dotychczasowego paradygmatu bezpieczeństwa i wyzwaniem dla stworzenia nowych jego wymiarów.

Naruszone za sprawą wojny utrwalone układy sił o odniesień ulegają przekształceniom, wskutek przewartościowania paradygmatu bezpieczeństwa w planach zarówno lokalnych jak i międzynarodowych. Przewartościowaniu wraz z paradygmatem ulegają określone orientacje badawcze i ich narzędzia poznawczo-eksplanacyjne. Pytanie o nowe wymiary bezpieczeństwa w przywołanej perspektywie okazuje szczególnie istotne.

dr Tomasz Szyszlak
Uniwersytet Wrocławski

Subetnos czy korporacja? Kozacy w systemie bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej

opis

Dla Ukraińców kozactwo stanowi element spuścizny historycznej i tożsamości narodowej, co zostało odzwierciedlone choćby w wersie hymnu "(...) pokażemy, żeśmy bracia, z kozackiego rodu". Nie mniej ze względu na swój pograniczny charakter oraz wielowiekowe relacje z Moskwą również Rosjanie podkreślają swoje związki z identycznością kozacką. Kozacy na przestrzeni stuleci stali się częścią narodu rosyjskiego (ruskich), względnie subetnosem tegoż, o szczególnym charakterze. Dla Kozaków zawsze istotny był etos wojskowy, dlatego też we współczesnej Rosji próbowano ten aspekt zdyskontować. Począwszy od lat 90. XX w. następuje proces instytucjonalizacji życia kozackiego, powstał rejestr organizacji kozackich, erygowano Radę ds. kozackich przy Prezydencie Federacji Rosyjskiej, przyjęto szereg regulacji prawnych o różnym charakterze. Działania te pozwalają na konstatację, że formacje kozackie stanowią istotny element pozamilitarnego komponentu rosyjskiego systemu bezpieczeństwa narodowego.

dr hab. Tomasz Dębowski, prof. UWr
Uniwersytet Wrocławski

Zagrożenia dla bezpieczeństwa mniejszości wyznaniowych na Krymie i wschodzie Ukrainy

opis

Celem referatu jest zaprezentowanie wyzwań, przed jakimi stanęły mniejszościowe związki wyznaniowe na Krymie i wschodniej Ukrainie, w następstwie aneksji Krymu przez Rosję oraz wojny w Donbasie. Szczególna uwaga poświęcona zostanie kościołom ewangelikalnym, zasygnalizowany zostanie również wątek dotyczący sytuacji Świadków Jehowy oraz Mormonów. Nadmieńmy, że polskie publikacje naukowe dotyczące konfliktu we wschodniej Ukrainie oraz aneksji Krymu rzadko opisują sytuację działających tam mniejszości religijnych. Autorzy poruszający tę problematykę bardziej koncentrują się na aspektach politycznych, gospodarczych i wojskowych.

profil photo: Victor Shadurski

dr hab. Victor Shadurski, prof. UWr
Uniwersytet Wrocławski

Historia Białorusi w koncepcjach zwolenników "rosyjskiego świata"

opis

Najważniejszym obszarem konfrontacji na terytorium przestrzeni poradzieckiej była i pozostaje historia. Najbardziej aktywnie na swoją korzyść politykę historyczną wykorzystuje Rosyjskie kierownictwo. Historyczne podejścia Kremla są mieszanką radzieckich mitów propagandowych i rosyjskich koncepcji imperialnych, których celem jest przedstawienie Rosji jako regionalnego i światowego lidera ze specjalną misją cywilizacyjną.

Nowe państwa, które powstały po rozpadzie ZSRR na początku lat 90., W tym Białoruś, zintensyfikowały badania historyczne, na podstawie których tworzone i uzupełniane były Narodowe narracje historyczne. Nieuchronnie weszły w konflikt z rosyjskimi koncepcjami. Pojawiło się wiele udokumentowanych dowodów na politykę kolonizacyjną Moskwy prowadzoną wobec sąsiednich narodów na przestrzeni wieków.

Największe" sukcesy " zwolennicy wzmocnienia wpływów rosyjskich osiągnęli na Białorusi, którą wielu ekspertów krajowych i zagranicznych określiło jako najbardziej prosowieckie i prorosyjskie Państwo. Przedstawiciele "rosyjskiego świata" na Białorusi, przy wsparciu, stworzyli dziesiątki stowarzyszeń społecznych, opublikowano dużą liczbę publikacji sprzeciwiających się wyjątkowości historii narodowej i języka Białorusi. Największą krytyką był okres istnienia terytorium białoruskiego w Rzeczypospolitej i Wielkim Księstwie Litewskim. Przedstawiany był jako "okupacja" ziem wschodniosłowiańskich, przymusowa polonizacja Białorusinów i Ukraińców.

Tłumienie masowych protestów przeciwko rażącemu fałszowaniu wyborów prezydenckich w 2020 r. znacznie zwiększyło aktywność zwolenników "rosyjskiego pokoju" na Białorusi, w tym w sferze historycznej. Obserwuje się, że ich podejścia stają się podstawą polityki historycznej prowadzonej przez reżim Łukaszenki. Sprzeciw wobec tej antynaukowej propagandy jest poważnym wyzwaniem dla historyków Białorusi.