W Wielkiej Brytanii ograniczenia pandemiczne doprowadziły do znaczącego opóźnienia zaplanowanych wyborów powszechnych - w przypadku wyborów samorządowych o dokładnie rok. Ostatecznie wybory zostały przeprowadzone w relatywnie bezpieczny i efektywny sposób, bez istotnych zmian na poziomie legislacyjnym ani wprowadzania nowych metod głosowania, w oparciu głównie o rekomendacje dotyczące prowadzenia kampanii i sposobu organizacji wyborów. W kontekście przygotowań do przełożonych wyborów powróciła jednak dyskusja o możliwych nadużyciach w brytyjskim procesie wyborczym, czego ostateczny efektem jest uchwalenie Elections Act 2022 (proces ustawodawczy trwał od czerwca 2021 r. do kwietnia 2022).  Wiele obecnych w ustawie zmian może powodować ograniczenie liczby uprawnionych do głosowania z powodu problemów z identyfikacją tożsamości. Pojawiły się również zastrzeżenia dotyczący niezależności Komisji Wyborczej.  Celem referatu będzie analiza i ocena przeprowadzonych zmian w świetle istniejących standardów.

Okres pandemii, charakteryzujący się znacznym ograniczeniem kontaktów społecznych, stanowił duże wyzwanie w kontekście spełnienia standardów wyborów demokratycznych. Jednym z problemów było takie zorganizowanie wyborów, aby odbyły się one z zachowaniem zasad prawa wyborczego. Celem wystąpienia będzie przedstawienie istoty i znaczenia alternatywnych procedur głosowania w kontekście spełnienia owych zasad. 

Realizacja zadań przez członków obwodowych komisji wyborczych jest kluczowa dla każdego rodzaju wyborów powszechnych zarówno w zakresie przeprowadzenia głosowania, jak i ustalenia jego wyników. Nieprawidłowości w pracy członków komisji mogą budzić wątpliwości co do przebiegu głosowania oraz opóźnić ogłoszenie wyników.

Od wielu lat toczy się dyskusja o potencjalnych reformach modelu obsady obwodowych komisji wyborczych. Pojawiają się postulaty odejścia od modelu opartego na osobach zgłaszanych przez komitety wyborcze bez żadnej realnej weryfikacji; alternatywną propozycją jest system mieszany.  Wówczas istotna część członków komisji (np. połowa) pochodzi ze stałego korpusu osób zgłaszanych wcześniej przez komitety, które byłyby regularnie szkolone – analogicznie do urzędników wyborczych.  

Komisje składające się z członków przechodzących regularne szkolenia pomiędzy akcjami wyborczymi nie tylko usprawniłyby proces wyborczy, ale też ograniczyłyby liczbę nieprawidłowości ze strony komisji w dniu wyborów. W skrajnych przypadkach mogłoby to skutkować np. pozbawieniem wyborcy prawa głosu.

Problem z powołaniem i działalnością obwodowych komisji wyborczych widoczny był w czasie pandemii koronawirusa w 2020 roku. Masowa rezygnacja kandydatów do komisji wyborczych, zgłaszanie przypadkowych osób do pracy w komisjach, rzutowały na sprawność i jakość tych prac. Brak jakiejkolwiek sankcji za rezygnację z pracy w OKW nawet w dniu głosowania, destabilizował jej funkcjonowanie.

Celem referatu będzie próba przedstawienia typologii różnych modeli naboru członków komisji stosowanych na świecie, ze wskazaniem rekomendacji wartych rozważenia na gruncie polskiego modelu wyborczego z uwzględnieniem sytuacji kryzysowych.

Wybory prezydenckie w Polsce w 2020 roku zarządzone zostały po tym, jak w efekcie sytuacji spowodowanej pandemią COVID-19 niemożliwe było odbycie się głosowania w pierwotnie zakładanym terminie, tj. 10 maja 2020 roku. Ostatecznie zdecydowano, iż głosowanie zorganizowane zostanie 28 czerwca 2020 roku, a ewentualna druga tura – 12 lipca 2020 roku. Interesujące jednak wydaje się przeanalizowanie sposobu komunikacji kandydatów z wyborcami w okresie poprzedzającym wybory. Ze względu na pandemię niemożliwe było zorganizowanie „klasycznej” kampanii wyborczej – znacząca jej część przenieść się musiała do Internetu. Istotną rolę odebrały tu przede wszystkim media społecznościowe. Rozważania nad ich wykorzystaniem w polityce przeprowadzane są powszechnie w przypadku innych kampanii wyborczych, zwłaszcza odbywających się w USA, jednak rzadziej analizuje się to w przypadku Polski. Zastanowić się zatem warto, czy był to istotny sposób kontaktu z potencjalnymi wyborcami oraz z których mediów (i w jaki sposób) skorzystano. Wyniki badań w tym zakresie zaprezentowane zostaną w niniejszym wystąpieniu

Celem wystąpienia będzie zwrócenie uwagi na szereg problemów i zagrożeń związanych z przeprowadzaniem demokratycznych wyborów w okresie pandemii koronawirusa, ze szczególnym uwzględnieniem polskich wyborów prezydenckich z 2020 r. Analiza zostanie przeprowadzona w oparciu o podstawowe zasady prawa wyborczego i jak sytuacja pandemiczna wpływa na ich przestrzeganie i realizację w praktyce.