2022-09-21 15:30 - 17:30

  WPAiE: 203 D

Prawa człowieka jako element gry politycznej

Moderator/rzy:

profil photo: Bartłomiej H. Toszek

dr hab. Bartłomiej H. Toszek, prof. US
Uniwersytet Szczeciński

prawnik, politolog. profesor Uniwersytetu Szczecińskiego w Instytucie Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie US, punkt kontaktowy sieci regionalnych centrów oceny wdrażania polityk unijnych w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Zachodniopomorskiego; w swoich badaniach koncentruje się na systemach politycznych podmiotów subnarodowych oraz polityce zagranicznej Zjednoczonego Królestwa

dr Katarzyna Zawadzka
Uniwersytet Szczeciński

Panel otwarty

We współczesnym świecie coraz bardziej zauważalne stają się procesy instrumentalizacji praw człowieka, polegające na wykorzystywaniu szczytnych ideałów do realizacji konkretnych projektów w polityce wewnętrznej i/lub zagranicznej. Działania te osadzone są w określonym kontekście społeczno-gospodarczym, politycznym lub militarnym, prowadzą do skutków zarówno zamierzonych, jak również niezamierzonych przez inicjujące je podmioty, wywołując najczęściej (chociaż nie zawsze) niekorzystne zmiany w otaczającej nas rzeczywistości. Załugują zatem na refleksję badawczą nad ich przyczynami, mechanizmami i efektami w krótkiej i dłuższej perspektywie.

Referaty:

mgr SYLWIA ZIELIŃSKA
nie dotyczy

Prawo człowieka do ochrony zdrowia - wyzwania współczesności. Refundacja kosztownych terapii na choroby rzadkie.

opis

Prawo człowieka do ochrony zdrowia stanowi jedno z głównych wyzwań współczesności. Rozwój medycyny, narodziny nowych terapii, pozwalają podjąć leczenie tzw. chorób rzadkich. Z jednej strony - wysokie koszty ekonomiczne, z drugiej zaś udowodniona klinicznie skutecznośc leku. Czy można stwierdzić, że mimo ogromnego kosztu refundacji, dostęp do najnowszych standardów opieki medycznej jest "nowym" prawem człowieka? Autorka przybliża w swoim referacie drogę, jaką pokonała Fundacja SMA w procesie starania się o refundacje kosztownej terapii, jednym z najdroższych leków na świecie.

dr Katarzyna Zawadzka
Uniwersytet Szczeciński

Instrumentalne podejście do tematyki praw człowieka - perspektywa gender mainstreaming

opis

Idea równości szans przedstawiana jest często w dyskursie prawno-społecznym jako fundament nowoczesnego, demokratycznego społeczeństwa. Praktyka pokazuje jednocześnie, iż bywa różnie, a tym samym potrzebne są konkretne działania antydyskryminacyjne, w tym regulacje prawne. Michael Freeman wskazywał na zdominowanie przez prawników badań naukowych dotyczących praw człowieka. Upatrywał tu przyczyn w utożsamianiu ich z techniczną eksperckością. Zaznaczał jednocześnie, iż iluzoryczne zdaje się być odnoszenie do obiektywnych standardów, które chronią prawa człowieka przed moralnymi kontrowersjami. Stosowanie standardów praw człowieka oraz ich znaczenie można uznać za mocno kontrowersyjne politycznie. Prawo tworzą bowiem działające z pobudek politycznych rządy, a aprobowanie przez nie dotyczących ich kwestii, ma miejsce pod wpływem czynników pojmowanych jako polityczne.

Celem wystąpienia jest wykazanie różnic, tak między partiami politycznymi wobec tzw. problematyki kobiecej, ale i oczekiwaniami samych zainteresowanych, czyli kobiet. Zasadniczą ideą podjętych w wystąpieniu starań będą rozważania nad zjawiskiem instrumentalizmu. Odniosę się do stanowisk partii i ugrupowań politycznych wobec tzw. problematyki kobiecej. Mam tu na myśli sytuację, gdy głosi się poparcie dla określonych postulatów, jednak nie są one w praktyce realizowane. W takim przypadku zarówno formacja polityczna jak i określony polityk traktują problematykę kobiet instrumentalnie, wyłącznie w celu pozyskania poparcia.

Problem instrumentalizmu przeanalizowałam nie tylko pod kątem realizacji założeń programowych partii, ale także poglądów polityków/polityczek oraz postulatów organizacji

kobiecych pojawiających się w przestrzeni publicznej. Podstawowymi metodami zastosowanymi do przeprowadzenia niniejszych badań będą metoda komparatystyczna oraz instytucjonalno-prawna. Zastosuję także krytyczną analizę źródeł, w tym literatury naukowej.

profil photo: Agnieszka Elżbieta Demczuk

dr hab. Agnieszka Elżbieta Demczuk
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Współczesny dyskurs polityczny o prawach człowieka jako element strategii legalizmu dyskryminacyjnego

opis

Współczesny dyskurs polityczny o prawach człowieka to dyskurs posługujący się coraz częściej językiem polaryzacji, wykluczenia i stygmatyzacji wobec różnych grup społecznych. Podważana jest niezbywalność i powszechność praw człowieka, kwestionowana jest równość wobec prawa.

W komunikacji politycznej używany jest coraz częściej język dyskredytacji oponentów politycznych, stosowana retoryka strachu, niechęci i wrogości wobec „obcych”. Dyskurs polityczny jest coraz skuteczniej infekowany dezinformacjami i złośliwymi informacjami, a jego uczestnicy wykorzystują tzw. czarnorynkową manipulacyjną infrastrukturę mediów społecznościowych do prowadzenia polityki dziel i rządź dla osiągnięcia doraźnych celów politycznych. Spolityzowana mowa nienawiści i jej „szary” wariant „wzbogacana” wspornikami dezinformacji negatywnie wpływa na opinie i postawy społeczne, prowadzi do demokratycznych deficytów; odgrywa też „ważną” rolę w stosowanej przez decydentów politycznych strategii legalizmu dyskryminacyjnego [Weyland 2013]; staje się bowiem narracyjnym uzasadnieniem dla działań podejmowanych w celu walki z przeciwnikami politycznymi sensu largo wszelkimi dostępnymi instrumentami prawnymi.  

Użycie języka, transmisja opinii i informacji wpływa na wyobrażenie człowieka o otaczającej go rzeczywistości społecznej i politycznej oraz przebieg interakcji społecznych; vice versa różne aspekty interakcji społecznych warunkują formę wypowiedzi, przekonania wyrażane przez uczestników komunikacji i decydują o wyborze określonych środków językowych [van Dijk 2001]. Tak też dzieje się w przypadku współczesnego dyskursu o prawach człowieka, stając się kluczowym elementem gry politycznej i strategii legalizmu dyskryminacyjnego w czasach mediatyzacji polityki.

W oparciu o metody aktora-sieci, danych zastanych, analizę dyskursywną, w tym zawartości treści przekazów internetowych oraz metodę „nasłuchu w sieci” zostanie poddany analizie dyskurs i trzy jego wymiary, scharakteryzowani zostaną uczestnicy współczesnego dyskursu i realizowanej strategii legalizmu dyskryminacyjnego, w konsekwencji kształtujących opinie i postawy społeczne wobec praw człowieka.

dr Marcin Jastrzębski
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Prawo do wolnych wyborów w Rosji a standard Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

opis

Federacja Rosyjska 15 marca 2022 r. złożyła oświadczenie o wystąpieniu z tej organizacji oraz o zawiadomila o zamiarze wypowiedzenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka . Uznawane jest to za posunięcie wyprzedzające prawdopodobne wykluczenie Rosji z Rady Europy w wyniku jej agresji na Ukrainę. W niniejszym referacie zostanie poddane analizie orzecznictwo ETPC dotyczące ograniczania możliwości korzystania z praw wyborczych przez rosyjskich obywateli, partie polityczne i inne organizacje. Działania rosyjskich organów władzy publicznej w tytułowym kontekście wywarały znaczący wpływ na rolę odgrywaną przez partie polityczne, szczególnie opozycyjne. Dodatkowo środki prawne i faktyczne podjęte przez rądzących w Federacji Rosyjskiej stopniowo ograniczły instytucje demokratyczne w omawianym państwie, co z biegiem czasu doprowadziło do sytuacji, w której praktyczne funkcjonowanie szeregu praw i wolności chronionych w EKPC, w tym także prawa do uczestnictwa w wolnych wyborach, stało się jeśli nie niemożliwe, to w znacznym zakresie utrudnione.

dr hab. Elżbieta Kużelewska, prof. UwB
Uniwersytet w Białymstoku

Polska przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka

opis

Polska jest członkiem Rady Europy od 1991 r.  i sygnatariuszem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – międzynarodowego dokumentu powszechnej ochrony praw człowieka przyjętego przez Radę Europy. Referat ma udzielić odpowiedzi na pytanie, czy polski system ochrony praw człowieka jest efektywny. Jednym ze wskaźników efektywności jest liczba wniesionych z Polski skarg do ETPC w stosunku do liczby mieszkańców oraz w porównaniu do ogólnej liczby skarg z 47 państw członkowskich Rady Europy. Celem referatu jest przeanalizowanie, czy i w jakim zakresie obywatele Polski składali skargi indywidualne do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w latach 1998-2018. Analizie poddane zostały także dane statystyczne dotyczące ilości orzeczeń w sprawach polskich wydanych przez Trybunał w Strasburgu w latach 1998–2018, co pozwala określić stopień i rodzaj naruszeń przez państwo polskie praw człowieka chronionych Europejską Konwencją Praw Człowieka.