2022-09-22 11:00 - 13:00

  WPAiE: 309 A

Ameryka Łacińska - między demokracją a autokracją

Moderator/rzy:

dr Edyta Chwiej
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych

Panel otwarty

Celem panelu jest podjęcie dyskusji na temat aktualnych trendów obserwowanych w obszarze funkcjonowania reżimów politycznych w państwach Ameryki Łacińskiej. Większość państw latynoamerykańskich można określić jako demokracje wyborcze, nieliczne państwa spełniają kryteria cechujące demokracje liberalne (Kostaryka, Urugwaj) i autokracje zamknięte (Kuba), natomiast utrwalający się trend uwidacznia wzrost autokracji wyborczych, np. Boliwia, Haiti, Honduras, Nikaragua, Wenezuela. Hiszpański politolog Manuel Alcántara określa kryzys demokracji liberalnej w Ameryce Łacińskiej jako „zmęczenie i wyczerpanie demokracji”. Proces ten rozpoczął się w 2013 roku i dotyczy komponentów demokracji liberalnej, demokracji wyborczej, demokracji partycypacyjnej, demokracji deliberatywnej i demokracji egalitarnej. Czy zatem, nawiązując do Samuela Huntingtona i „trzeciej fali demokratyzacji”, po okresie trzech dekad transformacji demokratycznych, utrwalania partycypacji i pluralizmu politycznego, alternacji i decentralizacji władzy w państwach regionu, nadeszła „trzecia fala autokratyzmu”? Jakie są przyczyny, specyfika i skutki reżimów określanych mianem „autokracji wyborczych” w państwach Ameryki Łacińskiej?

Referaty:

dr Justyna Marzec
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Wenezuela między demokracją a autorytatyzmem

dr Michał Stelmach
Uniwersytet Łódzki

Rządy Nayiba Bukele - kres demokracji salwadorskiej

opis

Wybory prezydenckie w Salwadorze w 2019 r. niespodziewanie i z dużą przewagą wygrał Nayib Bukele, polityk stojący na czele nowej antyestablishmentowej siły politycznej. N. Bukele wykorzystał rozczarowanie obywateli stylem i efektywnością rządzenia tradycyjnych partii politycznych - ARENA i FMLN, które przez ponad trzy dekady nie były w stanie rozwiązać największych problemów, tj. nierówności społecznych, korupcji i przestępczości. Po objęciu urzędu N. Bukele rozpoczął proces konsolidacji władzy, zaburząjąc trójpodział władzy i mechanizmy kontroli w salwadorskiej demokracji. Sposobem sprawowania władzy - odrzucanie demokratycznych reguł gry, pomijanie instytucji przedstawicielskich, wykorzystywanie mediów, a także oparcie się na siłach zbrojnych i rządzenie "twardą ręką", w tym zastraszanie przeciwników politycznych - przypomina autokratów latynoamerykańskich, np. Alberto Fujimoriego z Peru czy Hugo Chaveza z Wenezueli i wipsuje się w dobrze znany model autorytarnych zachowań przywódców. Antydemokratyczne posunięcia prezydenta takie jak wprowadzenie wojska do parlamentu czy ograniczanie i łamanie praw człowieka w kontekście walki z przestępczością i pandemią zyskują akceptację społeczeństwa. Po trzech latach rządów N. Bukele cieszy się największym spośród wszystkich prezydentów regionu Ameryki Łacińskiej zaufaniem obywatli na poziomie 86%. 

Celem referatu jest analiza fenomenu i specyfiki rządów Nayiba Bukele w Salwadorze oraz ocena stanu demokracji salwadorskiej. W pierwszej cześci wystąpienia przedstawione zostaną uwarunkowania sukcesu wyborczego N. Bukele. Autor skupi się na kryzysie demokracji w Salwadorze i przebiegu kampanii wyborczej. W drugiej części analizie poddany zostanie sposób sprawowania władzy i autorytarne praktyki prezydenta. Autor skoncentruje się na populizmie i militaryzmie oraz wykorzystywaniu gangów w polityce. 

prof. dr hab. Bogusława Dobek-Ostrowska
Uniwersytet Wrocławski

dr Julia Trzcińska
Uniwersytet Wrocławski

Dokąd zmierza Wenezuela? Od republiki sfragmentaryzowanej do autorytarnej retorgresjii

opis

Amerykę  Łacińską dzieli  od Polski nie tylko olbrzymia odległość geograficzna.  Różni nas historia, kultura, a także sposób myślenia o polityce i roli obywateli. Generalnie przeciętny Polak niewiele wie o tym kontynencie. Brakuje politologów i komunikologów, którzy  interesują się  tym regionem, a w konsekwencji, liczba  publikacji  na jego  temat jest ograniczona.  Z tego powodu warto przyjrzeć się stanowi demokracji i kultury politycznej, oraz roli mediów w kształtowania  zachowań politycznych w tym regionie świata. Kraje Ameryki  Łacińskiej łączy konkwista, w konsekwencji której dominują języki kolonizatorów – hiszpański   i portugalski. Paradoksalnie, pomimo  unifikacji  językowej, jest to bardzo zróżnicowany kontynent pod względem  politycznym, ekonomicznym, cywilizacyjnym  i kulturowym.  

mgr Aleksandra Jargiełło
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Regulacja rynku konopnego w Meksyku i rola organizacji społeczeństwa obywatelskiego w tym procesie

opis

Meksyk jest jednym z państw, w którym polityka narkotykowa jest kształtowana w oparciu o paradygmat prohibicyjny, polegający na represjach i karach wobec osób zażywających substancje psychoaktywne, a także na zwalczaniu przestępczości narkotykowej. Działania te jednak nie przyniosły oczekiwanych efektów, doprowadzając do negatywnych skutków, takich jak wzrost przemocy związany z produkcją i dystrybucją narkotyków, a w konsekwencji do militaryzacji bezpieczeństwa publicznego i łamania praw człowieka. W nawiązaniu do kategorii zawartych w tytule Kongresu, ową politykę można określić mianem chaosu. Zatem należy zadać pytanie, w jakim kierunku powinna ewoluować polityka narkotykowa Meksyku, aby można ją było nazwać ładem i jaki udział w procesie jej kształtowania powinna odgrywać partycypacja społeczna? Celem wystąpienia jest analiza specyfiki procesu regulacji rynku konopnego w Meksyku i przedstawienie roli organizacji społeczeństwa obywatelskiego, jako głównego podmiotu, który podejmuje inicjatywy z zakresu liberalizacji polityki narkotykowej. Inicjatywy te stanowią realną alternatywę wobec dotychczasowych działań reżimu politycznego i zdaniem ich autorów, w perspektywie długoterminowej, mogą doprowadzić do wzrostu bezpieczeństwa w państwie i pobudzenia wzrostu gospodarczego.

dr Edyta Chwiej
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Demokracja w Kolumbii wobec bieżących wyzwań.

opis

Kolumbia uznawana jest za państwo regionu Ameryki Łacińskiej i Karaibów, w którym instytucje demokratyczne mają długą tradycję. Jednocześnie ich funkcjonowanie i skuteczność wielokrotnie wystawiane były na próbę w związku z burzliwą historią tego kraju.

Szczególne nadzieje na stabilizację polityczną, rozwój gospodarczy i społeczny wiązano z porozumieniem pokojowym podpisanym w 2016 r. przez prezydenta Santosa i przywódcę Rewolucyjnych Sił Zbrojnych Kolumbii (FARC).

Jednak obecny rząd prezydenta Duque Márqueza stoi przed poważnymi wyzwaniami, jak kontynuacja procesu pokojowego, protesty wewnętrzne związane z trudną sytuacją gospodarczą i wprowadzanymi reformami, skutki pandemii COVID-19, czy napływ migrantów z Wenezueli.

Celem referatu jest przedstawienie aktualnych wyzwań, z którymi zmagają się władze Kolumbii a także próba oceny podejmowanych działań w oparciu także o różnorodne wskaźniki oceny stabilności demokracji.