2022-09-22 14:30 - 16:30

  WPAiE: 203 D

Mniejszości – imigranci – bezpieczeństwo we współczesnym świecie - cz. 1

Moderator/rzy:

dr hab. Elżbieta Szyszlak, prof. UWr
Uniwersytet Wrocławski

Dr hab. Elżbieta Szyszlak jest profesorem Uniwersytetu w Instytucie Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego. Zajmuje się kwestiami etnicznymi, w tym polityką etniczną państwa i konfliktami etnicznymi, zagadnieniami bezpieczeństwa i przemianami w Europie Środkowej. Opublikowała kilkadziesiąt prac naukowych, w tym m.in. monografię "Etniczność w kontekstach bezpieczeństwa. Mniejszość romska w Republice Czeskiej" (Wrocław 2015). Gościnnie wykładała w Czechach, na Litwie i w Niemczech.

dr hab. Violetta Gul-Rechlewicz, prof. UJK
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Violetta Gul-Rechlewicz jest doktorem habilitowanym w zakresie nauk o polityce i administracji, profesorem Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Jej działalność badawcza dotyczy europejskiej polityki imigracyjnej oraz integracyjnej (zwłaszcza Królestwa Niderlandów), praw mniejszości narodowych oraz etnicznych, bezpieczeństwa kulturowego. Jest autorką około 60 publikacji naukowych, w tym pięciu monografii.

Panel otwarty

Kwestie bezpieczeństwa są nieodłącznym elementem funkcjonowania we współczesnym świecie mniejszości narodowych/etnicznych i diaspor/imigrantów. Wynika to z bardzo dynamicznie zmieniającej się sytuacji polityczno – społecznej i ekonomicznej, co widoczne jest m.in. na Starym Kontynencie. Obserwując rozwój sytuacji na świecie w ostatnich dekadach zauważyć można, że znaczenie kwestii etnicznych nie maleje, a wręcz rośnie.

Wyzwania związane z bezpieczeństwem dotyczą zarówno poszczególnych państw, w których istnieją skupiska mniejszości i imigrantów, jak i regionów, w których kwestie etniczne stanowią przyczynę destabilizacji sytuacji międzynarodowej, często wykorzystywane przez poszczególne państwa (zwłaszcza państw macierzystych mniejszości) do ingerencji w wewnętrzne sprawy innych państw. Wyzwania te są także istotnym elementem sytuacji grup mniejszościowych i imigranckich, borykających się m.in. z problemem nieprzyjaznej polityki państwa zamieszkania, stereotypami i uprzedzeniami, zagrożeniem dla swojej kultury i tożsamości, problemem gettoizacji. Przedmiotem zainteresowania w niniejszym panelu będzie analiza kwestii etnicznych w kontekście różnych sektorów bezpieczeństwa, ukazanych z perspektywy państwa oraz mniejszości etnicznych i imigrantów/diaspor. W wystąpieniach poruszone zostaną problemy m.in. wpływu polityki państwa na bezpieczeństwo grup mniejszościowych, instrumentalnego wykorzystywania przez państwa kwestii etnicznych, grup ekstremistycznych wykorzystujących w swojej działalności kwestie etniczne, zjawiska gettoizacji,  konfliktów etnicznych, w tym ich translokacji.

Referaty:

dr hab. Stanisław Kosmynka, prof. UŁ
Uniwersytet Łódzki

Przeciwdziałanie radykalizacji muzułmanów w hiszpańskich więzieniach

opis

W zakładach karnych w Europie i państwach muzułmańskich wielokrotnie dokonywała się konwersja osadzonych na radykalną odmianę islamu, co w konsekwencji nierzadko skłaniało ich do podjęcia aktywności o charakterze terrorystycznym. Referat podejmuje zagadnienie mechanizmów radykalizacji dżihadystycznej w hiszpańskich zakładach penitencjarnych oraz związków tego procesu z aktywnością terrorystyczną. Koncentruje się na analizie najważniejszych inicjatyw prewencyjnych i deradykalizacyjnych, wprowadzonych na przestrzeni ostatnich lat przez władze Hiszpanii w odpowiedzi na ten problem, w celu zniwelowania ryzyka oddziaływania ekstremizmu salafickiego w więzieniach. Referat przybliża główne przesłanki i kierunki działań administracji penitencjarnej w tym zakresie, jak również wskazuje na wyzwania im towarzyszące. Zwraca uwagę na kompleksowe i wielopłaszczyznowe opracowanie strategii prewencyjnych w hiszpańskich zakładach karnych. 

dr hab. Elżbieta Szyszlak, prof. UWr
Uniwersytet Wrocławski

Migracje jako zagrożenie dla bezpieczeństwa kulturowego mniejszości etnicznych na przykładzie Ujgurów w Chińskiej Republice Ludowej

opis

Migracje to bez wątpienia stanowiące jedno z najważniejszych wyzwań bezpieczeństwa kulturowego mniejszości etnicznych. Dzieje się tak zarówno kiedy migrują członkowie mniejszości, jak i kiedy doświadczają napływu imigrantów na swoje tereny zamieszkania. W pierwszej sytuacji ryzyko związane jest ze zmianą środowiska, w którym przychodzi im żyć, w drugiej zaś istnieje prawdopodobieństwo, iż nowi przybysze zmienią strukturę etniczną i obraz kulturowy regionu do tej pory tradycyjnie zamieszkiwanego przez mniejszość. W obu przypadkach kluczowy jest charakter migracji. W analizie wpływu obserwowanych procesów migracyjnych na bezpieczeństwo kulturowe mniejszości pomocne jest także określenie czy są one spontaniczne, związane z ogólnym rozwojem sytuacji społeczno-ekonomicznej w kraju lub regionie czy też są w pełni kontrolowane i stymulowane przez państwo, traktujące owe migracje jako część polityki wobec mniejszości. Państwo może na przykład celowo kierować na obszar zamieszkiwany przez mniejszość imigrantów z innych części kraju, zmieniając na niekorzyść mniejszości strukturę etniczną regionu lub też może zmuszać członków mniejszości do opuszczenia swoich tradycyjnych siedzib i emigracji w inne rejony lub za granicę. Tam żyjąc w rozproszeniu, nie mają możliwości pielęgnowania swojej kultury i tradycji, ulegając szybszej asymilacji, a ich pozostawione dziedzictwo kulturowe ulega dewastacji. Przykładem wpływu procesów migracyjnych na bezpieczeństwo kulturowe mniejszości jest sytuacja w stanowiącym część Chin, lecz zamieszkiwanym przez ujgurską mniejszość etniczną i wyznaniową Xinjiangu. Pod koniec lat 40. ubiegłego wieku dominującą grupą etniczną byli tu Ujgurzy, stanowiąc wówczas 90% mieszkańców. Na przestrzeni lat sytuacja uległa jednakże zmianie na niekorzyść Ujgurów, a najważniejszą przyczynę stanowią właśnie migracje – z głębi Chin do Xinjiangu oraz ludności ujgurskiej. Ich wpływowi na bezpieczeństwo kulturowe Ujgurów poświęcone zostanie niniejsze wystąpienie

dr Monika Szynol
Uniwersytet Śląski w Katowicach

Sekurytyzacja migracji i sekurytyzacja współpracy rozwojowej. Wpływ kryzysu uchodźczo-migracyjnego z połowy II dekady XXI wieku na współpracę rozwojową wybranych państw Europy Środkowej i Wschodniej

opis

Intensyfikowana od początku XXI wieku współpraca rozwojowa, której głównym celem jest wyrównywanie dysproporcji w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego pomiędzy państwami, a której kluczowym narzędziem pozostaje pomoc rozwojowa, nie zdołała zapobiec kryzysowi uchodźczo-migracyjnemu w Europie z połowy II dekady XXI wieku. Państwami pochodzenia największej liczby uchodźców i migrantów w latach 2014-2016 były bowiem Afganistan, Irak oraz Syria. Dwa pierwsze to odpowiednio od 2001 i 2003 roku jedni z najważniejszych odbiorców oficjalnej pomocy rozwojowej (ang. Official Development Assistance, ODA) przekazywanej przez członków Komitetu Pomocy Rozwojowej OECD. Syria, podobnie jak Jordania i Liban, mogła liczyć na zwiększone finansowanie pomocowe od 2013 roku. Mimo tego niepowodzenia, część państw europejskich uznała, że to właśnie współpraca rozwojowa stanowi receptę na rozwiązanie nowego kryzysu. Wśród nich znalazły się przede wszystkim państwa Europy Środkowej i Wschodniej, wyrażające sprzeciw wobec niektórych planów reagowania na kryzys przez Unię Europejską, równocześnie nawołujące do rozwiązywania problemów u ich źródeł. Polska, Czechy, Słowacja czy Węgry – sceptyczne wobec unijnych mechanizmów relokacji uchodźców i migrantów – swoją zawoalowaną niechęć wobec obcych, prezentowanych wyłącznie przez pryzmat zagrożenia, rekompensowały zwiększeniem transferów ODA. Wzrost wolumenu pomocy dotyczył zarówno ODA przekazywanej kanałami bilateralnymi, jak i multilateralnymi. Retoryka „pomagania na miejscu” legitymizowana była m.in. poprzez wpłaty do Regionalnego Funduszu Powierniczego UE w odpowiedzi na kryzys w Syrii, Kryzysowego Funduszu powierniczego UE dla Afryki czy Unijnego Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji. W wymienionych państwach kwestia uchodźczo-migracyjna uległa sekurytyzacji, a współpraca rozwojowa była prezentowana jako narzędzie zapewniania państwom europejskim bezpieczeństwa, tj. realizacji podstawowej funkcji polityki zagranicznej.

dr Paweł Olbrycht
Akademia Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki

Migracje obywateli Ukrainy do Polski w latach 2010-2022 w kontekście bezpieczeństwa państwa

opis

Historia imigracji z Ukrainy do Polski, poprzez bliskość geograficzną jest zjawiskiem znanym od dawna. Ze względu na złożone dwustronne relacje, skala ta zmieniała się na przestrzeni lat. Znaczna różnica w poziomie życia obywateli obu państw powoduje, że ze względu na położenie geograficzne, Polska dla wielu osób z Europy Wschodniej stanowi bowiem pierwszy kraj „zachodni”, do którego emigracja może znacząco poprawić ich dotychczasowy poziom życia. Statystyki Urzędu do Spraw Cudzoziemców, pokazują, że od momentu początku rewolucji politycznej na Ukrainie w 2013 r., stale wzrasta liczba osób przybywających z tego kraju na terytorium Polski. Innym z czynników determinujących to zjawisko może być także trwający konflikt zbrojny spowodowany agresją militarną Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, powodujący wzrost ilości osób ubiegających się w Polsce o udzielenie ochrony międzynarodowej. Celem wystąpienia będzie zbadanie charakteru migracji obywateli Ukrainy do Polski w latach 2010-2022, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu tego zjawiska na bezpieczeństwo Rzeczpospolitej Polskiej.

dr Paweł Popieliński
Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk

Polityka publiczna wobec Romów w Polsce na przykładzie województwa lubuskiego

opis

Referat przedstawiony przez obu naukowców będzie dotyczył aspektów polskiej polityki publicznej wobec społeczności romskiej żyjącej w Polsce na przykładzie województwa lubuskiego. Zostanie wpierw przedstawiona z perspektywy politologicznej geneza rządowych programów na rzecz społeczności romskiej w Polsce oraz ich wpływ na życie tej grupy mniejszościowej jej integracji społecznej i obywatelskiej w kontekście bezpieczeństwa tej grupy oraz bezpieczeństwa lokalnego na przykładzie województwa lubuskiego. Przede wszystkim zostanie ukazany aktualnie obowiązujący program na rzecz Romów. Autorzy spróbują przede wszystkim odpowiedzieć na kluczowe pytanie: jakie z tego są korzyści i mogą być w przyszłości dla samych Romów i społeczeństwa większościowego, jakie istnieją perspektywy na przyszłość. W drugiej części referatu szczególnie zostanie pokazane z perspektywy społeczności romskiej w województwie lubuskim, co zostało dotychczas dla niej zrobione i co daje jej taki program, jak przyczynia się do poprawy życia społeczności romskiej w tej części kraju.