Istotną rolę w kształtowaniu tożsamości społecznej odgrywa pamięć historyczna. Szczególnie przejawia się w okresach burzliwych przemian cywilizacyjnych i kulturowych społeczeństw podążających ku nowoczesności. Stosunek do przeszłości wywołuje ostre spory i konflikty społeczne, stając się nierzadko wyznacznikiem podziałów ideowo-politycznych i zastępując realne programy polityczne i realną politykę. Dostrzegało się to w znacznej części okresu międzywojennego oraz w pierwszym dwudziestoleciu przemiany ustrojowej w III RP. O sytuacji społecznej jednostek i grup społecznych decydował w znacznym stopniu ich rodowód historyczny: skąd się wywodzili? - z "Solidarności" czy z "postkomuny". Na tym tle zrodziła się silna polaryzacja społeczeństwa na prawicę i lewicę. Przeszłość stała się polem ścierania różnych nurtów i orientacji ideowych. I niestety polska lewica przegrała z prawicą rywalizację o pamięć historyczną, świadomość historyczną. Gdy prawica konsekwentnie budowała swoją tożsamość historyczno-społeczną, to lewica nie tylko nie potrafiła odnaleźć swojego miejsca w tradycji narodowej, lecz nie zdołała także odnieść się do własnej przeszłości. Zafascynowana mitem wolnego rynku i prawicowego indywidualizmu nie poszukiwała właściwej dla lewicowości tożsamości ideowej. Na jej usprawiedliwienie można stwierdzić, że dla sił lewicowych z natury progresywnych, w przeciwieństwie do ich oponentów konserwatywno-prawicowych, stosunek do przeszłości, tradycji nie jest najistotniejszym czynnikiem kształtowania trwałej tożsamości. Pozostaje on jednak nadal pierwszorzędnym zadaniem i wyzwaniem dla współczesnej polskiej lewicy.

Rocznice historyczne mieszczące się w oficjalnym kalendarzu obrzędowym Polski Ludowej można zakwalifikować do elementów znaczących sowietyzacji pamięci polskiego społeczeństwa. Kierownictwo władz komunistycznych próbowało wykorzystać społeczną potrzebę świętowania, jak i naturalne funkcje rocznic historycznych do celów politycznych. Instrumentalne traktowanie wszelkich uroczystości, dążenie do unifikacji sposobów obchodów, taktyczne zmiany statusów i rang rocznic historycznych, dowodziły nieliczenia się kierownictwa PPR/PZPR z tradycją oraz ugruntowanymi w świadomości narodowej wartościami, symbolami, normami etycznymi.

Obrzędowy, publiczny, oficjalny kalendarz pełnił liczne funkcje społeczne, polityczne i około polityczne. Pozwalał umacniać najważniejsze, dla danej zbiorowości, wartości, powinności, wzory zachowań, kreować sposoby widzenia rzeczywistości, w tym zbiorowy obraz świata. Publiczne obchody wybranych rocznic historycznych, wydarzeń, idei odnosiły się najczęściej do fundamentalnych dla władz komunistycznych – wartości i zjawisk. Wokół określonych faktów i wydarzeń historycznych miała następować konsolidacja polityczna elit władzy i poszczególnych społeczności. Komuniści, jeszcze w okresie okupacji, jak i w ZSRR, inspirowani przez kierownictwo WKP(b) oraz po zakończeniu II wojny światowej, skonstruowali nowy kalendarz obchodów rocznic historycznych, który miał ułatwić utrwalenie pożądanej przez nich „nowej tradycji”. Część dawnych rocznic otrzymała nową interpretację, część miała zostać w pewnej perspektywie czasowej wyeliminowana z oficjalnego, publicznego kalendarza. Celem podjętych działań miało być przekształcenie świadomości społecznej, zaakceptowanie nowych wartości, znaczeń, idei i symboli. Dopuszczone do publicznego świętowania rocznice miały wykształcić, odpowiadającą ideologicznie i politycznie władzy komunistycznej, historyczną pamięć społeczną. Totalitarny system zakładał  sprawowanie totalnej władzy nad społeczeństwem, w tym i władzy nad przeszłością.

This paper questions the premise that transnational memory politics may bring a historical reconciliation to the involved nations in coming to terms with the conflictual past. By investigating the translational historical politics of entangled memories regarding colonialism, World War II, political genocide, and other atrocities in Global Easts-mainly in Eastern Europe and East Asia, I would reveal the unexpected challenges and conflicts on the way to the historical reconciliation. Contrary to common belief, the emergence of the global memory space does not necessarily guarantee transnational history reconciliation. Often it becomes the playground for the national competition of victimhood and who suffered more. Transnational memory politics in Global Easts well indicate the irony of how the global memory space has strengthened the nationalist memory war in the region. The hope for mnemonic solidarity beyond national borders has not faded away, though.        

Przedmiotem analizy będą działania partii w systemach politycznych demokratycznych i semidemokratycznych, ich oficjalne dokumenty programowe, publiczne wystąpienia liderów i aktywność na niwie szeroko pojętej polityki historycznej. Celem jest wskazanie głównych strategii polityki historycznej partii politycznych jako podmiotu polityki historycznej, selekcji wydarzeń z  przeszłości

Dylematy lewicowego podejścia do przeszłości: progresywizm a mitologizacja przeszłości; Oświecenie i scjentyzm a postmodernizm; postmarksistowski optyzmizm historiozoficzny a poststrukturalistyczna historiografia martyrologii.

Osie narracji historycznych lewicy: II wojna światowa, państwo dobrobytu, dyktatury i ruchy społeczne .

Główne strategie:

1/Zwycięskie ruchy-ofiary, między pojednaniem a rewanżem:

-Ameryka Łacińska, Hiszpania, Portugalia, niekomunistyczna lewica Europy Środkowej i Wschodniej; partie komunistyczne Grecji i Finlandii, ANC

-pryzmat praw człowieka, gloryfikacja ruchów i oporu przeciw dyktaturom, sakralizacja własnej przeszłości

2/Sentymentalni nostalgicy, w nadziei na ocalenie zdobyczy przeszłości:

-część socjaldemokracji świata zachodnie, partie komunistyczne z terenów b. ZSRR, część partii postkomunistycznych Europy Środkowej i Wschodniej

-pryzmat realizacji idei równości społecznej na niwie ekonomicznej

3/Niewinni przegrani, w poszukiwaniu demokratycznej legitymizacji:

-partie postkomunistyczne w części krajów Europy Środkowej i Wschodniej (np. Polska, Węgry)

-pryzmat własnej roli oraz państwa dobrobytu, dążenie do obiektywizacji nauki historycznej, relatywizacja historycznych sporów.