2022-09-22 14:30 - 16:30

  WPAiE: 216 A

Rosja i państwa Europy Wschodniej w procesie przemian XX/XXI wieku - cz. 1

Moderator/rzy:

prof. dr hab. Alicja Stępień-Kuczyńska
Uniwersytet Łódzki

Panel otwarty

Federacja Rosyjska i inne państwa Europy Wschodniej po rozpadzie ZSRR(1991) pozostają w stanie braku stabilizacji ekonomicznej, wywołanej kryzysami gospodarczymi, finansowymi.Wysokie spoleczne skutki zmian systemowych w tych panstwach , wpłynęły m.in.na trudności we wprowadzaniu reform wolnorynkowych i przemian demokratyzacyjnych.Systemy polityczne państw regionu są zawieszone między demokracją a autorytaryzmem.Procesy integracji/ dezintegracji w regionie stanowią ważny element zmian wewnętrznych i zewnętrznych tych państw.

Referaty:

dr Piotr Krzykowski
Akademia Sztuki Wojennej

Rosyjski świat a bezpieczeństwo państw Europy Wschodniej

opis

Rosyjska polityka zagraniczna niewiele ma wspólnego z deklarowanymi celami, takimi jak „tradycyjne wartości” czy „ochrona ludności rosyjskiej”. Rosja uważa, że tworzenie światowego ładu bez jej udziału dyskryminuje ją. Dlatego konfliktogenna Rosja nie jest niczym nowym dla Europy. W świetle rosyjskich działań w Gruzji i Naddniestrzu, Krym należało przewidywać eskalację konfliktu na Ukrainie. Niemniej zaskoczyło to społeczność międzynarodową głównie dlatego, że Federacja Rosyjska postrzegana była przez pryzmat życzeniowego myślenia dotyczącego współpracy dwustronnej. Rosja jako podmiot polityczny po upadku ZSRR wydawała się mniej skłonna do napędzania możliwości rozwoju gospodarczego lub optymalizacji zysków władzy politycznej. To utwierdziło Europejczyków w przekonaniu, że mogą wraz z nią budować wspólną bezpieczną przyszłość. W rzeczywistości Europa ponownie stanęła w obliczu tej samej strategicznej sytuacji, jaka poprzedzała erę Gorbaczowa: na Wschodzie stoi wobec agresywnego, ekspansjonistycznego autorytaryzmu, który dąży, jeśli to możliwe, do osiągnięcia swoich polityczno-społecznych celów siłą. Jedyną różnicą jest zasięg i potęga Rosji. Związek Radziecki był o wiele silniejszy od swojej spadkobierczyni.

Dziś Rosja prowadzi ekspansywną politykę gospodarczą, uzależniając poszczególne kraje od swoich surowców energetycznych. Narzuca swoje geopolityczne i geoekonomiczne poglądy z nadzieją zagwarantowania sobie pozycji wielkiej potęgi oraz zabezpieczenia swojej strefy wpływów. Nie waha się sięgać po siłowe instrumenty oddziaływania na strategiczne środowisko bezpieczeństwa, naruszając tym samym dotychczasowy porządek światowy.

dr hab. Rafal Czachor, prof. KAAFM
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

Czy parlamentaryzacja ustroju służy demokratyzacji? Kazusy współczesnej Armenii, Gruzji i Mołdawii

opis

W literaturze politologicznej dość dobrze ugruntowane jest twierdzenie, że im silniejszy parlament, tym bardziej trwała i stabilna demokracja a rządy efektywniejsze (m.in.: M.S. Fish, "Stronger legislatures, stronger democracies", Journal of Democracy 2006, vol. 17(1), s. 5-20.) Pogląd ten przede wszystkim opiera się na założeniu, że obniżenie rangi pozycji ustrojowej prezydenta zmniejsza możliwości koncentracji władzy i autorytaryzacji przez niego systemu politycznego. We wschodnioeuropejskich państwach (republikach byłego ZSRR) próbę reformy tego rodzaju podjęły Mołdawia, a ostatnio również Armenia i Gruzja. W proponowanym wystąpieniu podjęte zostaną następujące wątki: 1. Okoliczności i sposób przejścia ku parlamentaryzmowi w omawianych państwach. 2. Pozycja ustrojowa głowy państwa po reformach oraz nowe modele relacji pomiędzy prezydentem, parlamentem i rządem. 3. Ocena dotychczasowych rezultatów w Mołdawii i Armenii, przywidywania odnośnie do Gruzji (gdzie reforma wprowadzająca parlamentarną formę rządów jest dopiero w toku wdrażania). Powyższe pozwoli krytycznie zweryfikować tezę, że wzmocnienie pozycji ustrojowej parlamentów przekłada się na petryfikację ustroju demokratycznego. 

profil photo: Krzysztof Żęgota

dr hab. Krzysztof Żęgota
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Rosji wobec państw basenu Morza Bałtyckiego

opis

Celem wystąpienia jest przedstawienie kluczowych uwarunkowań polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Rosji wobec państw basenu Morza Bałtyckiego. Przedstawione zostaną zasadnicze determinanty rosyjskiej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa wynikające z zapisów dokumentów strategicznych oraz praktyka działań władz rosyjskich w kontekście bezpieczeństwa europejskiego.

dr Renata Kunert-Milcarz
Uniwersytet Wrocławski

dr Maciej Herbut
Uniwersytet Wrocławski

Neutralność Mołdawii w kontekście rosyjskiej inwazji na Ukrainę

opis

Rosyjska agresja na Ukrainę redefiniuje dotychczasowe role i strategie przyjmowane przez państwa w stosunkach międzynarodowych. Szczególnie widoczne jest to w przypadku tych państw, które leżą w orbicie zainteresowań Federacji Rosyjskiej. Pozycja i potencjał państwa, środowisko międzynarodowe oraz uwarunkowania wewnętrzne wpływają na koncepcję jego roli międzynarodowej. Obecna aktywność Rosji w regionie stawia pytanie o zasadność neutralnego statusu Mołdawii. Dynamiczne uwarunkowania geopolityczne wymagają wyboru odpowiedniej strategii i przyjęcia ról w stosunkach międzynarodowych. W obecnej sytuacji geopolitycznej budowanie sojuszy czy też uczestnictwo w organizacjach międzynarodowych wydaje się w przypadku Mołdawii optymalnym wyborem. Poza rolami i strategiami należy również rozważyć możliwe scenariusze rozwoju sytuacji w regionie jak i konsekwencje podejmowanych działań.