2022-09-23 11:00 - 13:00

  IFA: 210

Rozwój samopodtrzymujący – koncepcja globalnego ładu, czy wydłużenia chaosu?

Moderator/rzy:

profil photo: Katarzyna Stachurska-Szczesiak

dr hab. Katarzyna Stachurska-Szczesiak
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Adiunkt ze stopniem dr hab. w Katedrze Stosunków Międzynarodowych w Instytucie Nauk o Polityce i Administracji UMCS; kierownik CDE UMCS; ekspert Team Europe

Panel otwarty

Rozwój samopodtrzymujący (RS), zwany często zrównoważonym czy trwałym jest centralnym wyzwaniem dla współczesnych systemów społeczno-gospodarczych i próbą przywrócenia warunków dla samopodtrzymywalności wzrostu zorientowanego na długofalowy rozwój ludzkości. Dotychczasowy model wzrostu gospodarczego odziedziczony po XX wieku pokazał, że nie jest on  samopodtrzymujący (zrównoważony). W rzeczywistości, nie tylko jest odpowiedzialny za wzrost emisji gazów cieplarnianych, które prowadzą do ekstremalnych zjawisk pogodowych, lecz także naznaczony bardzo gwałtownym wzrostem nierówności i wieloma kryzysami. Jedyną słuszną propozycją przeciwdziałania tym negatywnym tendencjom jest wdrożenie ponadczasowej, powszechnie akceptowalnej koncepcji sustainable development sformułowanej w dokumencie Światowej Komisji ds. Środowisk i Rozwoju zwanym raportem Brundtland z 1987 r.

Głównym motywem propozycji panelu jest zachęcenie do pogłębionej refleksji na temat sposobów rozumowania koncepcji RS (ujęcia teoretyczne) i przykładów jej aplikacji oraz  próba odpowiedzi na pytania czy RS wyznacza ramy globalnego ładu na najbliższe dziesięciolecia czy jest jedynie propozycją wydłużenia chaosu, którego kluczem do zrozumienia jest II zasada termodynamiki.

 

 

Referaty:

dr Justyna Kięczkowska
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bezpieczeństwo zdrowotne jako składowa zrównoważonego rozwoju - wyzwania czasu pandemii.

opis

Kategorie, takie jak bezpieczeństwo zdrowotne i zdrowie, w ciągu ostatnich dwóch lat zyskały rangę jendych z najważniejszych w dyskursie i aktywnościach w wymiarze politycznym, społecznym, ekonomicznym itd.. Stało się to w bliczu nowej sytuacji, którą teoretycznie przewidywano i tratowano jako możliwą, jaką była/jest pandemia Covid- 19. Pandemię Covid - 19, można określić mianem sprawdzianu dla tworzonych do tej pory modelowych rozwiązań dla hipotetycznych zagrożeń. Większość regulacji wprowadzanych, zarówno na poziomie państw, jak i na pozimie międzynarodowym, wiązała się obostrzeniami (ograniczeniem zakresu swobód i wolności obywatelskich w celu zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego). Pandemia unaoczniła również, w jakim stopniu jednostki, państwa zdolne były do zaakceptowania i podporządkowania się implikowanym regulacjom. 

Celem wystąpienia jest ukazanie mechanizmów wdrażanych na poziomie międzynarodowym w obliczu realnego zagrożenia dla życia i zdrowia, których głównym celem ma być zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego dla przyszłych pokoleń.

dr Liliana Węgrzyn- Odzioba
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Dziedzictwo kulturowe a zrównoważony rozwój

opis

Zrównoważony rozwój jest jednym z pięciu filarów ram działania na rzecz dziedzictwa kulturowego. Połaczenie tych dwóch kategorii związane jest z przekonaniem, że dziedzictwo kulturowe rozwija się w oparciu o zwiększający się kapitał społęczny, rozówj gospodarczy i zrównoważenie środowiskowe. Celem wystąpienia będzie przedstawienie trzech form działań nastawionych na realizację i łączenie dziedzictwa kulturowego i zrónoważonego rozwoju poprzez rewitalizację miast i regionów, nadawanie nowych możliwości wykorzystania budynków reprezentujących zabytkową architekturę i zapewnienie dostępu do dóbr kultury w połeczeniu ze zrównoważoną turystyką

dr Wojciech Trempała
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Rozwój samopodtrzymujący jako postulat w normatywnych modelach świadomości ekologicznej.

opis

Normatywne modele świadomości ekologicznej służą określeniu tego, w jakim kierunku powinna rozwijać się świadomość ekologiczna. Jaka powinna ona być, aby możliwe było zapobieżenie problemom ekologicznym i ich skutkom, czy szerzej, pokonanie globalnego kryzysu środowiskowego. Tym samym kluczowym komponentem świadomości ekologicznej są w omawianym przypadku ściśle określone oceny, sądy, przekonania, wierzenia, postawy, wartości składające się na mniej lub bardziej spójny i możliwy do uzasadnienia system myślowy - definiujący kierunek relacji człowieka z przyrodą, a także sposób postrzegania miejsca człowieka w przyrodzie. W ujęciu tym świadomość ekologiczną definiuje się w kategoriach pożądanego stanu, którego osiągnięcie uzależnione jest między innymi od określonych przeobrażeń na gruncie aksjologii, organizacji życia społecznego czy całej kultury. Nierzadko są to także koncepcje radykalne, skrajnie utopijne, a w efekcie budzące kontrowersje i  spotykające się z krytyką. Celem referatu jest omówienie podobieństw i różnic występujących pomiędzy autorami wybranych, normatywnych koncepcji świadomości ekologicznej w zakresie postulowanych przez nich wizji  organizacji życia państwa oraz społeczeństwa na rzecz prewencji ekologicznej, a także analiza tego w jakim stopniu i zakresie są one bliskie/spójne lub dalekie od celów oraz założeń rozwoju samopodtrzymującego jako idei politycznej i etycznej. W szczególności zaprezentowany zostanie stosunek poszczególnych nurtów ekologii reformistycznej i rewolucyjnej wobec pożądanego w obliczu kryzysu środowiskowego ustroju państwa, kierunków polityki demograficznej, nowoczesnej techniki oraz technologii i oczekiwanych - w kontekście potrzeby dbałości o środowisko przyrodnicze - stylów życia jednostek.

profil photo: Katarzyna Stachurska-Szczesiak

dr hab. Katarzyna Stachurska-Szczesiak
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

W kierunku "silnej samopodtrzymywalności".

opis

Każdy może dostrzec zmiany środowiska naturalnego naszej planety, z których najbardziej widoczne są te w obszarze klimatu. Jest to oznaka najbardziej namacalnych zmian ekologicznych, które nie tylko nadchodzą, lecz właśnie na naszych oczach dokonują się. Scenariusz dosyć pesymistyczny został nakreślony w ostatnich dwóch raportach IPCC z sierpnia i października 2021 r., nie pozostawiając złudzeń co do stanu naszej planety oraz możliwości rozwoju jakie w związku z ta sytuacją są wizualizowane. Dzięki wyłonionej z końcem lat 80 XX w. koncepcji rozwoju samopodtrzymującego (sustainable development, ang.), a transponowanej na poziom stosunków międzynarodowych podczas Szczytu Ziemi w 1992 r., mamy możliwości sprostaniu pilnym wyzwaniom w niedalekiej perspektywie, lecz czy to wystarczy na powstrzymanie zmian, w takim zakresie, aby przyszłe pokolenia mogły żyć w znośnych warunkach? Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta. Składają się na nią liczne czynniki zarówno subiektywne jak i obiektywne. Jednak pierwszą i wyznaczająca ścieżką, aby tą znośność uczynić rzeczywistością jest transponowanie radykalnych ujęć koncepcji RS, i przejście z dotychczasowych sposobów jej wdrażania mieszczących się w ramach tzw. słabej samopodtrzymywalności, w kierunku jej silnej odmiany. Celem wystąpienia jest analiza ujęć teoretycznych, które wpisują się w nurt „silnej samopodtrzymywalności” oraz określenie głównych różnic między jednym a drugim nurtem.

 

dr hab. Monika Klimowicz, prof. UWr
Uniwersytet Wrocławski

Ekosystem ekonomii społecznej – teoretyczne i praktyczne rozwiązanie uwzględniające samopodtrzymujące się mechanizmy społeczno-gospodarcze

opis

Celem wystąpienia jest przedstawienie, w ujęciu teorii systemów samopodtrzymujących się, modelu ekosystemu ekonomii społecznej oraz jego kluczowych elementów społeczno-gospodarczych, które wpływają na jego kształt i rozwój.

Badania nad ekosystemami ekonomii społecznej mogą przyczynić się do głębszego zrozumienia możliwości i ograniczeń rozwoju samopodtrzymującego się. Pojawiające się nowe nurty naukowe pozwalają na uwzględnienie w badaniach nad ekonomią społeczną odrzuconych w nurcie neoliberalnym wartości, stanowiących podstawę funkcjonowania jej podmiotów. W tym kontekście rozumienie rozwoju podmiotów ekonomii społecznej zostaje pozbawione neoliberalnych konotacji terminu „sukces”. Podmioty ekonomii społecznej nie rozwijają się ani nie osiągają sukcesu same w sobie, jest to raczej proces, w którym udział bierze cały ich ekosystem.

profil photo: Katarzyna Dembicz

dr hab. Katarzyna Dembicz, prof. UW
Uniwersytet Warszawski

Sektor turystyczny a dylematy rozwojowe lokalnych społeczności Ameryki Środkowej. Przypadek Kostaryki.

opis

W dobie kryzysu środowiskowo-klimatycznego wzmaga się debata nad możliwymi drogami rozwoju. ONZ i jej agendy a także inne instytucje międzynarodowe skupiły swoje wysiłki, w ostatnich trzech dekadach, na promocji idei oraz rozwiązań mających na celu wyjście naprzeciw tym wyzwaniom. Paradygmat rozwoju zrównoważonego stał się podstawą globalnych działań przenoszonych na lokalny grunt, w postaci realizacji CZR – Celów Zrównoważonego Rozwoju. Postrzegane jako panaceum na piętrzące się problemy, w skali lokalnej zdają się nie spełniać oczekiwań tamtejszych społeczności a często stają się zarzewiem konfliktu. U podstaw leży sposób rozumienia rozwoju.  

W dyskursie rządzących oraz inwestorów słowo rozwój i postęp stosowane jest jako argument do promocji własnej wizji przyszłości, „lepszej” od tej zastanej w miejscu realizacji inwestycji. Dylematy dotyczące sposobu życia i rozwoju, wytwarzające się w strefie kolizji lokalnej wizji świata z globalną, są obszarem badań, prowadzonych w ramach grantu „Dyskursy i dylematy rozwojowe lokalnych społeczności Ameryki Środkowej”. Na przykładzie Kostaryki, światowego promotora rozwoju zrównoważonego, który od wielu lat buduje markę ‘państwa ekologicznego’ stawiającego na tzw. turystykę ekologiczną, postaram się nakreślić społeczną percepcję ‘rozwoju’ w kontekście sektora turystycznego i związanych z nim megaprojektów, tworzący się dysonans między lokalnymi i krajowymi wizjami rozwoju, oraz pokazać zachodzące korelacje między państwowym dyskursem a zewnętrznymi siłami ekonomiczno-politycznymi.