W ostatnich latach w coraz większym stopniu uwidocznia się tendencja związana z transformacją administracji publicznej określana mianem przejścia od tzw. tradycyjnego rządzenia do współrządzenia (from government to governance). Jednym z jej przejawów jest otwarcie na nowych uczestników w procesie podejmowania decyzji przez władze lokalne, w tym także dzieci i młodzież. Choć proces ten nieustannie się zmienia, a metod włączenia tej grupy w proces podejmowania decyzji przez władze lokalne jest coraz więcej, to jednocześnie w różnym stopniu pozwalają one na odziaływanie tej grupy na sprawy wspólnoty lokalnej. Celem niniejszego wystąpienia jest przedstawienie tego w jaki sposób włączane są dzieci i młodzież w proces decydowania publicznego (prawno-instytucjonalne formy uczestnictwa) na przykładzie Lublina, Warszawy i Gdyni oraz próba zastanowienia się nad tym jakie są efekty ich zaangażowania w lokalną politykę publiczną. W trakcie wystąpienia zostanie zwrócona uwaga także na to czy poszczególne instrumenty partycypacyjne oferowane młodzieży w w/w miastach pozwalają im ,,mieć głos” (have a voice) i pełnić rolę aktywnych uczestników procesu lokalnego współrządzenia czy raczej dają ,,pozorne” poczucie sprawstwa i wpływu na bieg spraw publicznych.

Partycypacja młodzieży staje się coraz bardziej istotna w zarządzaniu lokalnym, regionalnym czy międzyregionalnym. Młodzi ludzie chcą by ich głos był słyszalny nie tylko w murach szkół, ale także w przypadku problemów związanych ze zmianami klimatu, społecznościami lokalnymi, regionalnymi oraz międzyregionalnymi.

W referacie autorka porówna partycypację na poziomie lokalnym (zachodniopomorskie gminy), regionalnym (Pomorze Zachodnie) czy międzyregionalnym (Region Morza Bałtyckiego). Przedstawi różnice i podobieństwa partycypacji młodzieży na różnych poziomach. Zostanie także sprawdzone jakie zastosowanie w przypadku partycypacji młodzieży na różnych poziomach będzie miała teoria MLG (Multi Level Governance) i czy w przypadku partycypacji lokalnej mamy do czynienia ze zjawiskiem europeizacji bottom up/ top down. 

Omawianie wybranego zagadnienia na przykładzie Pomorza Zachodniego jest ważne poznawczo. W województwie Zachodniopomorskim możemy obserwować liczne zmiany w partycypacji lokalnej w poszczególnych gminach na przestrzeni lat. Poziom regionalny to jedna z najstarszych w Polsce struktur partycypacji młodzieży wspieranej przez Samorząd Województwa. Młodzież zrzeszona na poziomie regionu od wielu lat współpracuje także z młodzieżowymi radami i innymi strukturami z Regionu Morza Bałtyckiego. Tak szerokie powiązania partycypacji młodzieży pozwala na głęboką i szczegółową analizę.

Jestem przekonana, że przedstawiony przeze mnie referat będzie interesujacym początkiem dyskusji dotyczącej partycypacji młodzieży.

Od kilkunastu już lat jesteśmy świadkami rozwoju w Polsce zespołu praktyk w administracji publicznej określanych jako partycypacyjne zarządzanie publiczne lub good governance. Polegają one m.in. na dążeniu do zwiększania poziomu publicznego/społecznego zainteresowania procesami decyzyjnym dokonującymi się na szczeblu lokalnym, m.in. poprzez włączanie do nich grup wcześniej pomijanych i niedostrzeganych. Podążająca w tym kierunku współpraca pomiędzy samorządem lokalnym a społeczeństwem obywatelskim opierała się dotychczas w znacznej mierze na tzw. trzecim sektorze, czyli organizacjach pozarządowych. W ciągu ostatnich lat (a nawet dekad) w oparciu o ten schemat wypracowane zostały sprawdzone mechanizmy współpracy oraz sposoby udziału przedstawicieli NGO w procesach decyzyjnych. Od pewnego jednak czasu „w grze” pojawia się inny podmiot, tj. oddolne, niesformalizowane ruchy społeczne, które przyniosły ze sobą także odmienne od dotychczasowych sposoby wywierania wpływu na lokalnych decydentów.

Wystąpienie koncertuje się wokół pytania o możliwość, zakres oraz narzędzia wpływu nieformalnych ruchów społecznych na decyzje polityczne podejmowane na szczeblu lokalnym. Tło stanowią wyniki empirycznych badań jakościowych zrealizowanych w 2021 roku w gminach miejskich i miejsko-wiejskich Lubelszczyzny wśród przedstawicieli zarówno samorządów lokalnych, jak też oddolnych ruchów społecznych.

Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym, elementem obligatoryjnym procedury zmiany granic gminy jest każdorazowo przeprowadzenie konsultacji społecznych z mieszkańcami obszarów, których zmiany te miałyby dotyczyć. Wobec braku zdefiniowania na poziomie ustawowym zasad i trybu przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami w przedmiocie zmiany granic gminy, każdorazowo o sposobie ich przeprowadzenia decyduje organ stanowiący właściwej jednostki samorządowej. W latach 2002-2018 swoje granice zmieniło w sumie 21 miast na prawach powiatu. Część zmian miała charakter czysto techniczny, dokonywała się w drodze dwustronnych porozumień i nie towarzyszyło im większe zainteresowanie społeczne. Wśród miast zmieniających swoje granice w analizowanym okresie była także grupa miast, w których proces zmiany granic przebiegał w sposób złożony i towarzyszyły mu często napięcia społeczne. Celem wystąpienia będzie analiza, na przykładzie wybranych miast na prawach powiatu, które w latach 2002-2018 poszerzyły swoje granice, form i sposobów realizacji ustawowego obowiązku konsultowania z mieszkańcami planów zmiany granic oraz poziomu zainteresowania mieszkańców udziałem w prowadzonych konsultacjach. Autorka postara się odpowiedzieć na pytanie, czy konsultacje z mieszkańcami w przedmiocie zmiany granic ich gmin dla ośrodków decyzyjnych są tylko proceduralną formalnością, czy może ich wyniki mają realne przełożenie na kierunki działań organów gminy w tym obszarze. 

W związku z upowszechnianiem idei obywatelskiego uczestnictwa ewolucja współczesnych systemów politycznych w demokratycznych państwach zmierza w kierunku dywersyfikacji uczestników procesu decyzyjnego. Zmiany te widoczne są zwłaszcza na poziomie lokalnym, gdzie poza przedstawicielami władzy wspólnot terytorialnych uczestnikami lokalnego współrządzenia stają się inni interesariusze. We Francji od dawna szczególne miejsce w systemie politycznym, w systemie administracji publicznej zajmują izby przemysłowo-handlowe. Poza historyczną i tradycyjną rolą reprezentowania interesów swoich członków i wspieraniem rozwoju przedsiębiorstw status prawny francuskich izb przemysłu i handlu czyni z nich instytucje publiczne, których zadaniem jest „służba” w ogólnym interesie gospodarki i działalność na rzecz rozwoju i atrakcyjności terytoriów. W tym miejscu pojawiają się pytania: jakie miejsce we współrządzeniu lokalnym zajmują przedstawiciele lokalnego biznesu, których zinstytucjonalizowaną formą zbiorowego działania są izby przemysłu i handlu? w jakim zakresie i w jakich formach izby współpracują z władzami lokalnymi na rzecz rozwoju terytoriów i zapewnienia ładu lokalnego? Pytanie to nabiera znaczenia w kontekście silnego powiązania izb francuskich z państwem i zmianami instytucjonalnymi jakie w systemie francuskich izb zaszły na skutek przeprowadzanych od 2010 r. reform decentralizacyjnych, w sferze finansów publicznych oraz reform związanych z urynkowieniem sektora publicznego we Francji.