2022-09-23 09:00 - 10:30

  WPAiE: 203 D

Niemcy wobec wyzwań XXI wieku – w poszukiwaniu nowego ładu? - cz. 1

Moderator/rzy:

dr Joanna Trajman
Uniwersytet Wrocławski

dr hab. Aleksandra Kruk
Uniwersytet Zielonogórski

Panel otwarty

Koniec kadencji czwartego rządu kanclerz Angeli Merkel, a zarazem ukonstytuowanie tzw. koalicji świateł ulicznych wyznacza istotną cezurę w najnowszych dziejach RFN i stanowi asumpt do spojrzenia na rolę oraz miejsce Niemiec we współczesnym świecie – zarówno przez pryzmat polityki międzynarodowej, jak i wewnętrznej. Przedmiot refleksji badawczej stanowi z jednej strony 16-letnia epoka Merkel, z drugiej zaś aktywność i perspektywy działania nowego rządu z kanclerzem Olafem Scholzem na czele. Wyzwania takie jak kryzysy w Unii Europejskiej, ruchy migracyjne, terroryzm, zmiany klimatyczne, pandemia, ekstremizm polityczny, erozja procesów demokratycznych i rosnący autorytaryzm, populizm, zagrożenia hybrydowe, nierówności społeczne, osłabienie instytucji międzynarodowych, naruszenia praw człowieka, rywalizacja o zasoby, czy zakłócenia handlu międzynarodowego wymagają zajęcia określonego stanowiska, zaproponowania konkretnych rozwiązań i wcielenia ich w życie. Także zmiany układu sił na arenie międzynarodowej – przesunięcia ośrodków władzy, pojawienie się nowych graczy oraz redefinicja sojuszy oznaczają konieczność ponownego określenia własnej pozycji i ustalenia granic odpowiedzialności. Proces tworzenia ładu,  w którym decydującą rolę odgrywają partykularne możliwości i istniejące warunki ramowe, to nie tylko sfera działań zewnętrznych – globalnych i regionalnych, ale również wewnątrzpaństwowych, obejmujących różne obszary polityczne. Jakie miejsce w istniejącym porządku globalnym i regionalnym zajmują Niemcy? Jak wyglądają cele i formy niemieckiego zaangażowania w świecie? Jakie koncepcje nowego porządku mają Niemcy? Jak wygląda percepcja tych rozwiązań? Czy mają one szansę na realizację? Czy mają one charakter doraźny, czy też stanowią długofalową strategię działania?Na ile stanowią przełom, a na ile kontynuację dotychczasowych rozwiązań? Czy niemieckie propozycje mogą mieć charakter wzorcowy dla innych podmiotów stosunków międzynarodowych? Skąd płynie krytyka? Jaka jest rola niemieckich przywódców w tworzeniu impulsów do zmian?

Referaty:

dr Joanna Trajman
Uniwersytet Wrocławski

Feministyczna polityka zagraniczna Republiki Federalnej Niemiec

opis

Koncepcja feministycznej polityki zagranicznej, której celem jest m.in. przeciwdziałanie wszelkim przejawom dyskryminacji, nierówności i stereotypom płci wobec kobiet na całym świecie, od kilku lat zyskuje coraz bardziej na znaczeniu. Pierwszymi państwami, które zdecydowały się wprowadzić jej teoretyczne założenia do praktyki politycznej, były Szwecja i Kanada. Wraz z objęciem urzędu ministra spraw zagranicznych przez Annalenę Baerbock do tego grona dołączyła również RFN. Zapowiedziana przez szefową dyplomacji z ramienia Zielonych strategia działań w odniesieniu do kobiet w oparciu o tzw. trzy R- prawa (Rechte), zasoby (Ressourcen) i reprezentację (Repräsentanz) stanowi wyraz nowej orientacji niemieckiej polityki zagranicznej. W wystąpieniu ukazane zostaną założenia koncepcji Feminist Foreign Policy rządu koalicji sygnalizacji świetlnej, działania z zakresu feministycznej polityki zagranicznej dotychczas podejmowane w RFN, jak również ocena możliwości wcielenia w życie jej głównych założeń w obliczu wojny w Ukrainie.

 

dr hab. Beata Molo, prof. KAAFM
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

Konsekwencje wojny rosyjsko-ukraińskiej dla transformacji energetycznej w Niemczech

opis

Wojna rosyjsko-ukraińska i jej implikacje dla transformacji energetycznej stały się jednymi z najważniejszych tematów debaty publicznej w Niemczech. Transformacja energetyczna jest przedmiotem ponownej oceny z perspektywy trójkąta celów polityki energetycznej, tj. zrównoważonego rozwoju, konkurencyjności i bezpieczeństwa dostaw. W związku z tym podkreśla się potrzebę innego niż dotychczas podejścia do transformacji energetycznej, czego wyraz jest kwestionowanie podjętych decyzji i realizowanych celów: wycofywanie energetyki jądrowej i węgla do produkcji energii, gaz ziemny jako paliwo pomostowe w transformacji energetycznej. Wojna rosyjsko-ukraińska stawia rząd federalny przed dylematem, którego istota koncentruje się z jednej strony na przyspieszeniu transformacji energetycznej tak, aby zmniejszyć zależność od dostaw surowców energetycznych z Rosji, z drugiej zaś – potrzebie kompromisu między standardami ochrony klimatu a bezpieczeństwem dostaw. W debacie zwraca się również uwagę, że ochrona klimatu i bezpieczeństwo dostaw nie są ze sobą sprzeczne, a co więcej działania na rzecz ochrony klimatu są kluczem do większej niezależności od importu węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego (także z Rosji). Celem referatu jest krytyczne spojrzenie na krótko-, średnio- i długoterminowe działania na rzecz przyspieszenia transformacji energetycznej (przy uwzględnieniu bezpieczeństwa i ochrony klimatu). Ocena dotyczyć będzie takich rozwiązań, jak: dywersyfikacja dostaw energii (m.in. budowa terminali LNG), szybsza ekspansja energetyki odnawialnej, rozwój gospodarki wodorowej oraz infrastruktury importu „zielonej energii”.

dr hab. Mariusz Ruszel, prof. PRz
Politechnika Rzeszowska im. I. Łukasiewicza

Strategiczne cele polityki energetycznej Niemiec w kontekście wojny na Ukrainie

opis

Republika Federalna Niemiec rozbudowała w ostatnich kilkudziesięciu latach infrastrukturę energetyczną, aby stać się centrum dystrybucji surowców energetycznych, technologii energetyki odnawialnej oraz energii elektrycznej. Strategiczne cele polityki energetycznej Niemiec oparte były o bliskie relacje polityczne z Federacją Rosyjską, od której importują ropę naftową, gaz ziemny, a także inne surowce ziem rzadkich. Model niemieckiego przywództwa w sektorze energii był budowany poprzez dostęp do tanich surowców energetycznych oraz odpowiednią strukturę kontraktów terminowych. Obecna sytuacja polityczna w Unii Europejskiej stwarza ogromne wyzwanie dla niemieckiego przywództwa w sektorze energetycznym. Konieczność rezygnacji z rosyjskich dostaw ropy naftowej oraz gazu ziemnego osłabi pozycję polityczną Niemiec oraz podważy sensowność budowanej przez nich infrastruktury energetycznej. Jednocześnie widoczne stają się cele geopolityczne Niemiec. Obecna sytuacja może wpłynąć na zmianę układu sił w Unii Europejskiej. Pojawiają się pytania. W jaki sposób założenia strategiczne Niemiec ulegą zmianie w kontekście skutków wojny na Ukrainie? Czy zmiana źródeł dostaw surowców energetycznych oraz zmniejszenie zależności energetycznej od Rosji wpłynie na osłabienie potencjału reeksportu gazu ziemnego? Czy wspólne inwestycje rosyjsko-niemieckie w infrastrukturę energetyczną o długiej stopie zwrotu wpłyną na rentowność niemieckich spółek energetycznych? Czy współpraca niemiecko-norweska może stać się jedną z opcji alternatywnych dla niemieckich priorytetów ekonomizacji polityki zagranicznej w kontekście budowy wspólnego rynku energii?

profil photo: Marlena Piotrowska

dr Marlena Piotrowska
Uniwersytet Wrocławski

Równouprawnienie kobiet i mężczyzn w Niemczech a postulaty programowe w wyborach do Bundestagu w 2021 roku

opis

Ustawa Zasadnicza dla Republiki Federalnej Niemiec w artykule 3 zakłada, że „Mężczyzna i kobieta mają równe prawa. Państwo wspiera faktyczne urzeczywistnienie równouprawnienia kobiet i mężczyzn i działa na rzecz usunięcia istniejących nierówności”. Na stronie internetowej rządu federalnego w zakładce poświęconej polityce zrównoważonego rozwoju (Nachhaltigkeitspolitik) opublikowany został artykuł dotyczący równouprawnienia kobiet i mężczyzn. Już w leadzie przeczytać możemy, że „w Niemczech równouprawnienie kobiet i mężczyzn osiągnięto na gruncie prawnym. Wciąż pracujemy nad faktyczną, codzienną równością”. To skłania do zastanowienia, jak wygląda droga do rzeczywistego, pełnego równouprawnienia kobiet i mężczyzn w Republice Federalnej Niemiec.

26. września 2021 roku w Niemczech odbyły się wybory do Bundestagu 20. kadencji, który ukonstytuował się miesiąc później. Zastanawiające jest zatem to, jakie postulaty programowe oferowały w kampanii wyborczej wybrane jesienią 2021 roku frakcje (SPD, CDU/CSU, Bündnis 90/Die Grünen, FDP, AfD oraz Die Linke).

Podczas wystąpienia przedstawione zostaną wyniki badań, w których autorka poszukiwała odpowiedzi na pytanie, jakie postulaty związane z równouprawnieniem kobiet i mężczyzn zostały sformułowane przez partie, które uczestniczyły w kampanii wyborczej a następnie zostały wybrane do Bundestagu 20. kadencji. Ważne będzie również dostrzeżenie, jakich obszarów życia dotyczyły te wyborcze propozycje oraz jakie obszary zostały pominięte. 

Wystąpienie może stanowić asumpt do dyskusji na temat wyzwań, jakie w tym obszarze stoją przed rządem tzw. koalicji świateł drogowych oraz przed frakcjami opozycyjnymi.