Referat przedstawia wyniki badań zachowania materialnego aspektu równości (różne aspekty siły głosu) w polskich systemach wyborczych ze szczególnym uwzględnieniem wyborów do Sejmu RP. Oprócz oceny zachowania wspomnianej zasady, obejmuje również przedstawienie konsekwencji stosowania rozwiązań alternatywnych wobec elementów technicznych stosowanych systemów wyborczych oraz potencjalny wpływ zmian w strukturze populacji Polski będących skutkiem trwającej wojny w Ukrainie na model rywalizacji politycznej.

Interesujący, choć badawczo trudny do zinterpretowania potencjał manipulacyjny mają zmiany wieku czynnego i biernego prawa wyborczego. Logiczną podstawą oczekiwań co do kierunkowego wpływu zmian wieku wyborców jest segmentacja demograficzna elektoratu, która pozwala na wykazanie zależności pomiędzy wiekiem głosujących a ich politycznymi wyborami. Szczególnie dotyczy to grupy najmłodszych wyborców, w której dopuszczalna jest możliwość płynnego określania progu wyborczego uczestnictwa, niestanowiąca odejścia od demokratycznych pryncypiów. Obecnie najpowszechniejszy wiek uprawniający do nabywania czynnego prawa wyborczego to 18 lat. Jednak jeszcze długo po drugiej wojnie światowej próg ten w większości państw demokratycznych wynosił 21 lat (lub więcej) i dopiero od lat 70. XX wieku zaczął być stopniowo obniżany. Przyczyny takiego stanu rzeczy należy upatrywać w szybszym wchodzeniu w dorosłość coraz to młodszych pokoleń, spowodowanym m.in. zmianami społeczno-ekonomicznymi w społeczeństwach zachodnich. Współcześnie funkcjonują różne rozwiązania w tym zakresie. Obniżenie wieku uprawniającego do nabycia czynnego prawa wyborczego jako przedmiot potencjalnej manipulacji jest związane z poszerzeniem katalogu wyborców, którzy są wyjątkowo mało odporni na manipulacje i zabiegi specjalistów od marketingu politycznego. Bardzo często niepełnoletni wyborcy pozostają jeszcze pod silnym wpływem rodziców, rówieśniczych grup odniesienia czy mediów społecznościowych. Czynniki te mogą determinować ich wybory polityczne. Wskazuje się także, że postulat obniżania cenzusu wieku do lat 16 nacechowany jest ideologicznie, a jego realizacja najczęściej oznacza wzrost poparcia dla najbardziej radykalnych środowisk politycznych.

Celem niniejszego referatu jest przedstawienie wyników ogólnopolskich badań, przeprowadzonych na grupie 1082 Polaków po 50. roku życia, dobranych metodą kwotową, przeprowadzonych po wyborach parlamentarnych 2019 roku (grudzień 2019 - grudzień 2020), za pomocą papierowego kwestionariusza ankiety.

Kwestionariusz ten zawierał pytania o deklarowane poglądy polityczne, czy partię, na którą respondent oddał swój głos we wspomnianej elekcji. W kwestionariuszu proszono również o deklarację przynależności religijnej, a także o klasyczne deklaracje metryczkowe, takie jak wiek, płeć, wykształcenie, czy miejsce zamieszkania.

Na podstawie tych danych, autor zamierza odpowiedzieć na pytania, jakie poglądy oraz preferencje polityczne prezentuje losowa grupa Polaków powyżej 50. roku życia? Jak kształtuja się one w różnych przedziałach wiekowych? Jak zmieniają się geograficznie - nie tylko pod względem województw, ale również w podziale wieś - miasto? Jaki wpływ na poglądy i preferencje polityczne tej grupy ma poziom wykształcenia? Analogicznie - jak kształtują się odpowiedzi ze względu na płeć? Wreszcie, jakie poglądy prezentują i jak głosują katolicy, a jak osoby niewierzące?

Odpowiedzi na wszystkie te pytania, poparte empirycznymi badaniami zdają się stanowić duży wkład w niniejszy panel. Niezwykle istotne dla debatowania na temat znaczenia zmian demograficznych dla rynku wyborczego w Polsce, w obliczu kryzysu demograficznego i starzenia się społeczeństwa, jest poznanie zachowań wyborczych i poglądów politycznych osób starszych - których zgodnie z obecna sytuacją - będzie w naszym kraju przybywać.

Wiedza ta może okazać się fundamentalną dla dalszych roważań, a przede wszystkim dla prognoz wyborczych na przyszłość.

Autorka prowadzi rozważania nad sytuacją osób niepełnosprawnych w kontekście dostępu do lokali wyborczych. Jak wyglądała i kształtowała się sytuacja przystosowywania liczby lokali bez barier? Czy wprowadzenie alternatywnych form głosowania, przyczyniło się do polepszenia czy pogorszenia sytuacji?