Współczesne demokracje zmagają się wciąż z problemami w obszarze kultury politycznej, które w dużej mierze pozostają nierozpoznane i budzą wątpliwości natury etycznej. Jednym z nich jest tzw. efekt drzwi obrotowych definiowany jako “wymiana personelu między sektorem publicznym i prywatnym” (Coen & Vannoni, 2016), zachodzący w sytuacji przemiany polityka w lobbystę i odwrotnie, co prowadzić może do patologii życia publicznego - konfliktu interesów, korupcji, itp.  

Celem wystąpienia jest prezentacja badań nad zjawiskiem drzwi obrotowych w polityce niemieckiej i polskiej w ostatnich latach. Nasze badania przeprowadziłyśmy wykorzystując dane empiryczne pochodzące z wywiadów przeprowadzonych z doradcami politycznymi z Polski i Niemiec zrealizowanymi w ramach projektu "„Wiedza to władza”: Granice doradztwa politycznego i lobbingu w politycznym procesie decyzyjnym– polityczna kultura ekspercka w polsko-niemieckim porównaniu". Wzbogaciłyśmy je o analizę uwarunkowań instytucjonalno-prawnych.  

Nasze wystąpienie będzie zatem okazją do prezentacji szeregu wniosków dotyczących występowania efektu drzwi obrotowych, postrzegania tego zjawiska, a także koncepcji przeciwdziałania nieetycznym praktykom, w tym ograniczania jego skali przy pomocy wprowadzenia okresu karencji. Jest to o tyle istotne, że eksploracja danych empirycznych pozwala na stwierdzenie, że zdecydowana większość doradców politycznych zarówno z Polski, jak i Niemiec spotkała się z występowaniem zjawiska efektu drzwi obrotowych.  

Badania mogą więc dostarczyć odpowiedzi na pytania o potencjalne konsekwencje efektu drzwi obrotowych dla kultury politycznej w obu państwach i sposoby nań reagowania.    

Prowadząc politykę przejrzystości i otwartości Komisja Europejska umożliwia udział różnego typu interesariuszy w swoich pracach. Oczekując pozyskania od nich zasobów w postaci wiedzy eksperckiej i poparcia projektów regulacji prawnych, Komisja oferuje w zamian dostęp do procesów decyzyjnych. Ma to zwiększyć demokratyzację i przejrzystość jej prac. Jednocześnie grupy interesu mają możliwość nie tylko dostępu, ale też wywierania wpływu na podejmowane przez Komisję decyzje. Badania zmierzają do wyjaśnienia jaki jest udział poszczególnych typów interesariuszy w grupach eksperckich i konsultacjach w wybranych politykach sektorowych realizowanych przez KE, jakie są wzory ich uczestnictwa, jakie uwarunkowania, jakie strategie reprezentacji interesów, czy nie dochodzi do zamiany/pomieszania ról i funkcji ekspertów i lobbystów, podjęta zostanie także próba rekonstrukcji formalnych i nieformalnych reguł wywierania wpływu na decyzje Komisji.

Kto i w jaki sposób wywiera wpływ na parlamentarny proces decyzyjny w Polsce i w Niemczech: doradcy czy lobbyści? Udzielenie odpowiedzi na to pytanie wymaga analizy trzech kluczowych elementów. Pierwszym z nich jest postrzeganie swojej roli w procesie decyzyjnym przez ekspertów. Drugi element związany jest z rozumieniem i oceną funkcjonowania rynków doradztwa i lobbingu, odpowiednio w Polsce i w Niemczech, definiowanych jako dominujące w kontekście krajowym formy i strategie działania. Trzeci element ma związek z postrzeganiem przez ekspertów możliwości i sposobów skutecznego wpływania na decyzje polityczne. W celu uzyskania odpowiedzi na wyżej postawione pytanie, przeprowadzono analizę porównawczą między systemem polskim a niemieckim, opartą na wywiadach pogłębionych, przeprowadzonych w latach 2020-2021 z ekspertami pochodzącymi z obu krajów. Uzyskane wyniki badań jakościowych zostały skonfrontowane z wynikami uzyskanymi w latach 2017-2018, również na podstawie wywiadów pogłębionych, ale przeprowadzonych z polskimi i niemieckimi parlamentarzystami. Taki zabieg daje pełny obraz relacji doradczej/ lobbingowej, tak z perspektywy ekspertów (nadawców wpływu), jak i polityków (adresatów wpływu).

Celem referatu jest przybliżenie skali działań doradczych i lobbingowych  w politycznym wymiarze we Francji.  Francuskie doradztwo polityczne ma długą tradycję i specyfikę. Omówiony zostanie kontekst prawno-systemowy oraz scharakteryzowani zostaną główni aktorzy, metody i strategie ich działań oraz kodeks deontologiczny.

W referacie zostaną wykorzystane metody: analizy materiałów zastanych, studia przypadków oraz wywiady.