2022-09-22 11:00 - 13:00

  IFA: 208

Państwo kapitalistyczne w dobie wielopostaciowego kryzysu

Moderator/rzy:

dr hab. Filip Ilkowski
Uniwersytet Warszawski

Panel otwarty

Państwa kapitalistyczne nacechowane są własną specyfiką. Na przestrzeni ostatniego półwiecza toczono wiele sporów dotyczącego tego, w czym ta specyfika się dokładnie wyraża. Odnosić się tu można do szeregu aspektów funkcjonowania tych państw – od wymiaru bezpośrednio ekonomicznego, relacji ekonomiczności i polityczności, rywalizacji międzypaństwowej i imperializmu, po wymiar ideologiczny ze znaczeniem nacjonalizmu i postaci państwa narodowego na czele.

Celem panelu jest przyjrzenie się procesom dotyczącym państw kapitalistycznych w konfrontacji z wieloma przeplatającymi się postaciami kryzysu (czy też wielu kryzysów) dotykających system w skali globalnej – jak choćby kryzysy ekonomiczny, ekologiczny czy pandemiczny, splątane z mozaiką kryzysów politycznych i społecznych, ale i kryzysem hegemonii zarówno w wymiarze geopolitycznym, jak i dominującej ideologii.

Co te procesy mogą nam powiedzieć o istocie państw kapitalistycznych? Na ile ta istota jest zmienna w obliczu napotykanych wyzwań? W jaki sposób państwa kapitalistyczne są częścią dynamiki wielopostaciowego kryzysu? W jakim sensie są jego podmiotem, a w jakim przedmiotem?

Referaty:

dr Alicja Malewska
Akademia Ignatianum w Krakowie

Korporacje transnarodowe wobec wojny w Ukrainie

opis

Rosyjska inwazja na Ukrainę 24 lutego 2022 roku spotkała się ze zdecydowanym potępieniem ze strony krajów zachodnich, którego jednym z wyrazów były szerokie sankcje gospodarcze. Sankcje od wieków stanowią jedną ze skutecznych narzędzi prowadzenia wojen. Tym razem jednak do państwowych ograniczeń dołączyły również masowe decyzje wielkich przedsiębiorstw międzynarodowych o wycofaniu się lub zawieszeniu działalności na terenie Rosji. Referat spróbuje wskazać na motywacje, jakie przyświecały firmom, których głównych celem jest przecież generowanie zysku. Czy były to decyzje strategiczne w celu ochrony wizerunku, szczere zaangażowanie antywojenne, czy też korporacje nie są aż tak transnarodowe, jak się uznawało, a kapitał wciąż ma konkretną ojczyznę?

profil photo: Wojciech Mincewicz

mgr Wojciech Mincewicz
Uniwersytet Warszawski

Pomiędzy uczestnictwem a brakiem zaufania: polityczny portret użytkownika kryptowalut

opis

W trakcie wystąpienia zaprezentowane zostaną wyniki badania ilościowego przeprowadzonego w 2021 roku wśród użytkowników kryptowalut w Polsce. Referat skupiony jest wokół jednego z modułów pomiaru, gdzie w centrum zainteresowania badacza znalazły się dwa czynniki, które konstytuują użytkowników kryptowalut. „uczestnictwo” i „zaufanie”. Pytania badawcze przyjęły brzmienie: Jaki jest poziom uczestnictwa politycznego użytkowników kryptwoalut? Jaki jest poziom zaufania do systemu politycznego i jego instytucji użytkowników kryptowalut? W pierwszej kolejności analizie podlegał poziom partycypacji w życiu polityczno-społecznym (zarówno konwencjonalnej, jak i niekonwencjonalnej), a w dalszej kolejności poziom zaufania do systemu politycznego, jak i jego instytucji. Dobór składowych portretu wynika z zidentyfikowanych ideologiczno-doktrynalnych podstaw podstawy prac nad stworzeniem kryptwalut, których początek identyfikuje się na okres intensywnego rozwoju społeczności Cypherpunks, która to w swoich kolejno prezentowanych manifestach prezentowała treści o silnym zakorzenieniu krypto-anarchistycznym, wskazując na państwo jako głównego wroga, który z wykorzystaniem nowych technologii ingeruje w prywatność obywateli. Zakończeniem i punktem wyjścia do dyskusji będzie analiza porównawcza osiągniętych wyników z ogółem społeczeństwa. Struktura wieku zrealizowanej próby wskazuje, że użytkownicy kryptowalut to przede wszystkim osoby młode (38,2 proc. to osoby poniżej 30 lat, a w przedziale 30-39 lat znalazło się 38,9 proc.) co sprawia, że to właśnie grupa osób młodych będzie głównym punktem odniesienia dla prezentowanych wyników.

dr Przemysław Potocki
Uniwersytet Warszawski

Polska i europejska opinia publiczna wobec państwa kapitalistycznego-wybrane aspekty

opis

Referat będzie omawiał wyniki wybranych badań opinii publicznej (w odniesieniu do Polski oraz państw członkowskich UE) na temat postrzegania funkcjonowania państwa kapitalistycznego w dobie kryzysu o charakterze złożonym.

dr hab. Agnieszka Makarewicz
Uniwersytet Wrocławski

Państwo w procesie akumulacji kapitału na przykładzie paradygmatu inwestycji społecznych i zielonego wzrostu

opis

Akumulacja kapitału odnosi się do wzrostu aktywów z inwestycji lub zysków i stanowi główną determinantę gospodarki kapitalistycznej. Celem akumulacji jest zwiększenie wartości inwestycji początkowej, jako zwrotu z inwestycji poprzez wzrost wartości, zyski kapitałowe czy odsetki. Współczesne państwo kapitalistycznie, niezależnie od implementowanego modelu gospodarki rynkowej, uczestniczy w tym procesie przyczyniając się do postępującej kapitalizacji sfery społecznej i środowiskowej. Weryfikacja stawianej hipotezy nastąpi na podstawie analizy dwóch paradygmatów rozwojowych: państwa inwestycji społecznych oraz zielonego wzrostu.

Według Anthony'ego Giddensa (1998) państwo inwestycji społecznych ma być trzecią drogą między neoliberalizmem a powojennym państwem opiekuńczym i powinno przyjąć rolę przedsiębiorcy. W tej koncepcji, wydatki państwa są postrzegane jako forma inwestycji w kapitał ludzki i rozumiane jako pozytywny dobrobyt. Inwestycje wprowadzane w miejsce redystrybucji mają przynosić wymierne zyski. Państwo w tym paradygmacie dąży do zmiany behawioralnej w obywatelach, tak by ci w pełni zaspakajali swe potrzeby na wolnym rynku.

Koreański zielony wzrost obiecał wzrost popytu na pracę w branży energii odnawialnej, tworzenie zielonych miejsc pracy równoważących redukcję siły roboczej w przemyśle ciężkim. Jak się jednak okazało, narzędzia zielonego wzrostu posłużyły głównie sektorowi prywatnemu i przyczyniły się do ekonomizacji usług ekosystemowych. Ponadto, koreańska zielona inicjatywa sprowadza się głównie do promowania energetyki jądrowej oraz regulacji dużych rzek dla ekonomicznej optymalizacji kosztów.

 

prof. dr hab. Krzysztof Jasiecki
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Ewolucja polskiego kapitalizmu od 2015 roku

opis

Charakterystyka ewolucji polskiego wariantu kapitalizmu od 2015 r. w perspektywie kryzysu systemu neoliberalnego i jego wpływu na Europę Środkowo-Wschodnią. Analizuje zwrot w kierunku "państwa rozwojowego" jako reakcję na nowe wyzwania  polityczne, gospodarcze i społeczne, instytucjonalizację arbitralnego systemu rządów, główne wyróżniki polityki gospodarczej Zjednoczonej Prawicy, a także przejawy działania i jej konsekwencje systemowe. Rozpatruje również kluczowe dylematy zmian polskiej gospodarki na tle pandemii i wojny w Ukrainie.    

dr hab. Filip Ilkowski
Uniwersytet Warszawski

Imperializm i państwo kapitalistyczne - wyzwania teoretyczne w związku z wojną w Ukrainie

opis

Czy imperializm jest wbudowany w istotę państwa kapitalistycznego? Jeśli tak, to w jaki sposób? Te problemy od lat są przedmiotami sporów wśród osób badających fenomeny imperializmu i państwa w kapitalizmie. Wojna w Ukrainie przynosi głębokie wstrząsy geopolityczne, ekonomiczne, ideologiczne (by wymienić tylko te trzy wymiary). Będąc wydarzeniem o istotnym znaczeniu historycznym, oznacza konieczność ponownej oceny adekwatności klasycznych i współczesnych ujęć teoretycznych dotyczących relacji imperializmu i państwa kapitalistycznego.