Pomimo "szczątkowej" obecności w Afgnistanie odziałów szkoleniowych do 2021, od zakończenia PKW ISAF w 2014 roku niedługo upłynie 8 lat, wydaje się, iż jest dobry moment na początek podsumowań korzysći i strat wynikających z uczestnictwa żołnirzy polskich w misjach stabilizacyjnych. Tym bardziej, iż może w niedługim NATO sformułuje kolejne wyzwania dotyczące realizacji zadań w tym zakresie.

Celem analizy będzie prezentacja zalet i wad misji stabilizacyjnych w róznym kontekście z perspektywy przeciętnego szeregowego,  zmian opinii publicznej oraz potencjalnego wpływu misji na zmiany myślenia żołnierzy i elit. 

Misje stabilizacyjno-wojskowe w Iraku i Afganistanie, realizowane pod egidą Stanów Zjednoczonych, uzasadniane były działaniami na rzecz globalnego bezpieczeństwa. Stabilizację w tych miejscach traktowano też jako jedno z największych wyzwań rozwojowych XXI wieku. Choć Polska Pomoc realizowana bilateralnie w dużym stopniu dotyczyła wspierania państw powstałych po rozpadzie ZSRR, to trafiała też do Iraku i Afganistanu; dodatkowe wsparcie kierowano też w ramach współpracy wielostronnej. Wystąpienie dotyczy wkładu Polskiej Pomocy w międzynarodową próbę rozwoju tych dwóch państw, przy jednocześnie trwających tam misjach stabilizacyjno-wojskowych; przedstawione zostaną cele działań, wyjątkowość praktyki tego typu zagranicznego wsparcia ze strony Polski, a także nieskuteczność przeprowadzonych inicjatyw.

"Specjalna operacja wojskowa" na Ukrainie, rozpoczęta przez siły zbrojne Federacji Rosyjskiej we wczesnych godzinach porannych 24 lutego 2022 roku jest fenomenem z wszech iar unikalnym, to znaczy umykającym jednoznacznym kwalifikacjom kategorialnym. Co więcej, wzbudza szereg kontrowersji, szczególnie na linii oponentów, określających ją mianem wojny agresywnej oraz proponentów porównujących ją do interewncji o charakterze humanitarnym inicjowanych przez Stany Zjednoczone Ameryki w poprzedniej dekadzie.

Próbując uniknąć prostego etykietowania niniejszego fenomenu, szczególnie gdy brak dystansu czasowego uniemożliwia uzyskanie dostępu do pełnego zestawu danych oraz informacji w celu przeprowadzenia prawidłowej analizy o rsie naukowym, za niezbędne należy nawiązać do fenomenu, który w intencji inicjatorów stanowił inspirację dla podejmowanego działania - interwnejcji humanitarnej. Celem naukowym niniejszego referatu będzie zastosowanie metody porównawczej do identyfikacji różnic oraz podobnieństw pomiędzy obiema inicjatywami w celu identyfikacji podobieństw oraz różnic, a także do określenia czy zakwalifikowanie ich do wspólnej kategorii jest zasadne. Celem pomocniczym będzie oszacowanie możliwości zakończenia sukcesem podobnych działań w przyszłości.

Cele owe zostaną zrealizowane poprzez weryfikację następujących hipotez badawczych. Po pierwsze, czynniki rządowe Federacji Rosyjkiej nie dokonały prawidłowej dekonstrukcji działań strony amerykańskiej w przypadku działań uznanych za tożsame, a co za tym idzie realizowana strategia odbiega od przyjętego wzorca. Po drugie, dokonano błędnego identyfikacji kontekstu społecznego inicjatywy, co przekłada się na ograniczoną efektywność zastosowanych środodków.

Analiza podzielona zostanie na trzy podstawowe punkty styczne: prawo międzynarodowe, asymetrię potencjałów oraz globalną opinię publiczną. Uzupełnieniem referatu będzie część prognostyczna, obejmująca wskazówki efektywnej realizacji przyszłych działań tego typu.

Analiza geopolityczna może przyczynić się do wyjaśnienia problematyki misji stabilizacyjnych poprzez pogłębione studium zmian w globalnym układzie sił, znaczenia poszczególnych regionów oraz projekcji siły.  Celem referatu jest omówienie powyższych zagadnień, a następnie szersza refleksja nad dynamiką misji stabilizacyjnych w pierwszej połowie XXI wieku.

Wiele projektów amerykańskich w zakresie promowania demokracji w Iraku na przestrzeni ostatnich ponad dwóch dekad zostało skutecznie wdrożonych, a spora ich część funkcjonuje do dziś. Są też takie inicjatywy, w tym kluczowe dla funkcjonowania państwa demokratycznego, które napotkały po drodze ogromne przeszkody. Warto przy tym podkreślić, że na postępy lub ich brak w procesie transformacji politycznej Iraku miało wpływ wiele czynników oraz podmiotów zarówno wewnętrznych i zewnętrznych. Skupiając się wyłącznie na perspektywie amerykańskiej polityki promowania demokracji w Iraku, podczas wystąpienia przedstawione zostaną główne wyzwania i przeszkody w implementacji kluczowych instrumentów polityki promowania demokracji stosowanych przez USA w Iraku.

Odpowiedzialność za ochronę (Responsibility to Protect, R2P) jest jednym z promowanych w ONZ narzędzi stabilizujących w państwach boryających się z ryzykiem masowego, systemowego naruszania praw człowieka. Wystapienie o powyższym tytule dotyka problemu skuteczności odpowiedzialności za ochronę w kontekście osiągania stabilizacji instytucjonalnej państw mierzonej zaprzestaniem naruszeń oraz spadkiem ryzyka systemowych naruszeń. Podstawą analizy będą dwa przypadki zaangażowania społeczności międzynarodowej, w których koncepcja odpowidzialności za ochronę znalazła swoje zastosowanie - w Kenii (lata 2007/2008) oraz w Libii (w i po 2011). Pierwszy przypadek odnosi się do deeskalacyjnych i naprawczych działań społeczności międzynarodowej (głównie ONZ i organizacji regionalnych) po wybuchu tzw. kryzysu wyborczego w Kenii. Przedstawienia wymaga treść i efektywność wpisujących się w R2P działań i wskazanie na uwarunkowania ograniczające lub uprawdopodabniające sukces w postaci stabilizacji państwa. Drugi przypadek dotyczy wykorzystania III filaru odpowiedzialności za ochronę i użycia siły w celu zapobieżenia i powstrzymania naruszeń praw człowieka określanych jako zbrodnie przeciwko ludzkości. Pojawiające się pytania i wątpliwości dotyczą między innymi jakości działań pokonfliktowych oraz uwarunkowań politycznych wpływających na podejmowane działania stabilizacyjne.