2022-09-22 09:00 - 10:30

  WPAiE: 218 A

Democratic backsliding a media: zmiana paradygmatu w polityce medialnej w Unii Europejskiej

Moderator/rzy:

dr hab. Marta Jas-Koziarkiewicz
Uniwersytet Warszawski

Politolog i medioznawca. Kierownik Katedry Polityk Unii Europejskiej WNPiSM Uniwersytetu Warszawskiego. Zainteresowania Rola mediów w społeczeństwach demokratycznych; media środowiskowe; polityka informacyjna Unii Europejskiej; polityka medialna w Unii Europejskiej; roli mediów w procesie integracji europejskiej i procesie europeizacji; komunikacja polityczna.

Panel otwarty

Proces de-demokratyzacji w Europie związany jest z podejmowaniem przez władze państwowe działań zmierzających do zapewnienia kontroli komunikacji społecznej. Zgodnie z oceną Haggarda i Kaufmana (2021:57) szczególne znaczenie w tym zakresie mają media pełniące funkcję kontrolną wobec władz a także wpływające na to, jakie tematy obecne są w debacie publicznej i jak są one prezentowane.

Celem panelu jest prezentacja zmian w zakresie polityki medialnej państw Unii Europejskiej, które uznać można za związane z procesem backslidingu oraz reakcje Unii Europejskiej na ten proces.

Aktywność w obszarze polityki medialnej wiąże się z kreowaniem jej ram służących zapewnieniu kontroli struktury rynku medialnego poprzez m.in. przejmowanie koncernów medialnych, zmian prawa, przejmowanie przez państwo z wykorzystaniem zasad demokratycznych nadzoru nad instytucjami regulacji rynku mediów lub też powoływanie nowych regulatorów, a także bezpośrednie i pośrednie obsadzanie stanowisk w podmiotach medialnych. Obserwowalnymi tendencjami jest również wykorzystywanie istniejących mechanizmów demokratycznych dla realizacji partykularnych interesów władz – wydłużanie okresu rozpatrywania wniosków koncesyjnych, zwiększenie liczby procesów wobec dziennikarzy kontrolujących władzę a także instrumentalne traktowanie i upolitycznienie mediów publicznych. Nie bez znaczenia pozostaje również celowe wykorzystanie instrumentów polityki medialnej jak subwencje dla mediów, reklamy państwowe, wybiórcza prenumerata i subskrypcja mediów przez administrację publiczną w celu wzmacniania lub osłabiania pozycji poszczególnych podmiotów medialnych na rynku.

Referaty:

dr hab. Marta Jas-Koziarkiewicz
Uniwersytet Warszawski

Wojna światów - de-demokratyzacja w treściach medialnych. Ramy organizujące przekaz medialny w serwisach informacyjnych nadawców ogólnopolskich

opis

Backsliding w sferze polityki medialnej utożsamić można z wyodrębnionym przez Głowackiego i Kusia polaryzacją strukturalna i behawioralny. Aktywność w tym obszarze wiąże się bowiem z dwoma rodzajami działań państwa. Z jednej strony jest to kreowanie ram polityki medialnej służących zapewnieniu kontroli nad rynkiem, z drugiej wiążą się z oddziaływaniem na treści przekazów.

Problemem badawczym analizowanym w wystąpieniu jest wykorzystania ram interpretacyjnych w sposobie prezentowania przedstawicieli władzy i opozycji w głównych serwisach informacyjnych ogólnopolskich stacji telewizyjnych – publicznej TVP S.A. oraz prywatnych Polsat i TVN. W badaniu przyjęto, że świat bohaterów serwisów informacyjnych nadawców ogólnopolskich jest silnie spolaryzowany, a polaryzacja ta następuję poprzez wykorzystanie ram głównych: „przyjaciel”, „wróg”. Założono również związek między nadawcą a wykorzystaniem przez niego ramy wroga i przyjaciela wobec polityków opozycyjnych i polityków obozu władzy. W przypadku telewizji publicznej, wiązanej z obozem władzy, i telewizji prywatnej Polsat przyjęto, że dominującą ramą w audycjach informacyjnych przy prezentacji polityków opozycyjnych będzie rama wroga, a partii rządzącej rama przyjaciela. Odwrotnej prawidłowości oczekiwano w przypadku audycji nadawcy prywatnego TVN.  Badanie miało wymiar przede wszystkim jakościowy. Starano się ustalić zakres ramy „wroga” i „przyjaciela”  oraz ram podrzędnych dla poszczególnych nadawców telewizyjnych.

prof. dr hab. Ewa Stasiak-Jazukiewicz
Uniwersytet Warszawski

Inicjatywy struktur UE przeciwdziałające ograniczaniu wolności mediów w państwach członkowskich jako antidotum na zjawisko democratic backsliding. Przypadek Polski

opis

Postępująca na kontynencie europejskim polaryzacja między demokracjami a reżimami autorytarnymi owocująca upowszechniającą się dezinformacją niszczy jeden z warunków koniecznych demokracji - tradycyjną debatę publiczną. Sytuację dodatkowo komplikują powtarzające się przypadki fizycznej przemocy wobec dziennikarzy, zaostrzanie prawnych ograniczeń wolności wypowiedzi i pogarszająca się ekonomiczna kondycja mediów. Na przykładzie Polski zidentyfikuję skuteczność inicjatyw Unii Europejskiej przeciwdziałających ograniczaniu wolności mediów.

profil photo: Marta Witkowska

dr hab. Marta Witkowska
Uniwersytet Warszawski

Działania polskich władz w obszarze stosowania prawa UE jako proces democratic backsliding

opis

Przedmiotem wystąpienia będzie skala dezinformacji w wybranych obszarach, m.in. finansów publicznych Unii Europejskiej, która ma miejsce na poziomie krajowym – na przykładzie Polski. Głównym problemem będzie wskazanie skali nierespektowania prawa do informacji, oraz zasady dobrej administracji. Dostęp do informacji, rzetelnej, aktualnej, pozwala obywatelom na bliższe uczestnictwo w procesie podejmowania decyzji. Informacja gwarantuje, że obywatele mogą obserwować (śledzić) działania administracji oraz wzajemnie – daje legitymację (prawowitość) tym działaniom, daje im uznanie, często warunkuje ich skuteczność i odpowiedzialność.

Hipoteza wystąpienia: Polsce, jako państwu członkowskiemu UE, zarzuca się łamanie zasady państwa prawa, co politycy obozu rządzącego określają nadużyciem i podejmują kolejne kroki w kierunku zdławienia demokracji i wolności.

Wnioski: sprawne działanie Unii Europejskiej i powierzonych jej zadań możliwe jest jedynie wówczas, gdy wszystkie państwa członkowskie będą przestrzegać wspólnych wartości. Obserwujemy w Polsce rozmontowywanie ustroju liberalnej demokracji. Poza ważną funkcją diagnostyczną prezentowane działania rządzących dokumentują ich wiedzę i świadomość co do czynów naruszających obowiązujące w Polsce prawo i godzących w fundamentalne wartości zapisane w Konstytucji RP oraz prawie UE